O Άγιος Φωκάς

Πηγαίνοντας κάποιος στη Νεάπολη, δια μέσω του νέου δρόμου Μονεμβασίας – Νεάπολης και αφήνοντας πίσω την Καστέλλα, στο ύψος της Σαμάρας, βλέπει μπροστά του να ξεδιπλώνεται ο όμορφος και γραφικός οικισμός του Αγίου Φωκά, που ανήκει στην Κοινότητα Νομίων. Το χωριό αυτό τα περασμένα χρόνια ήταν άγνωστο σε πολλούς, λόγω τηςαπομόνωσής του από έλλειψη δρόμου αλλά και αδιεξόδου που υπήρχε, προκειμένου να συνεχίσει κάποιος την πορεία του προς Νεάπολη.

Ανεξίτηλες έχουν μείνει στη μνήμη μου οι εικόνες εκείνες που είχα αποτυπώσει σαν παιδί, βόσκοντας τα γίδια του πατέρα μου στον Κάτω Κoύνο, βλέποντας αρκετούς Αϊ Φωκιώτες, πεζοπορώντας ή άλλες φορές τραβώντας τα στολισμένα με τα πιο όμορφα χαϊμαλιά μουλάρια τους, που ο γλυκός, μελωδικός ήχος των κυπροκούδουνών τους σε συνέπαιρνε και σε μάγευε, να πασχίζουν ασθμαίνοντας – άνθρωποι και ζώα- να ανέβουν το ανηφορικό και κακοτράχαλο μονοπάτι, Καστέλλας – Χάραυλα για να φθάσουν στην κορφή του βουνού και από εκεί μέσω Κακαγιάννη να κατέβουν στα Κοντραφουριάνικα (Ξενοφωντιάνικα) για να συνεχίσουν την πορεία τους προς Νεάπολη.

Στη χερσόνησο, μεταξύ των δύο κολπίσκων, έχουν βρεθεί κατάλοιπα οικιστικής εγκατάστασης που ανάγονται στα προϊστορικά χρόνια, που σημαίνει ότι εκεί ζούσαν άνθρωποι από τα πολύ παλιά χρόνια. Στα πιο σύγχρονα, η περιοχή κατοικήθηκε κυρίως γιατί είχε άφθονα και νόστιμα ψάρια (γνωστό άλλωστε είναι σε όλους μας το νόστιμο μπαρμπούνι του Καβομαλιά) και που το επώνυμο όλων αυτών ήταν «Χουσάκος».

Το χωριό σήμερα εκτείνεται απ’ τη διασταύρωση του δρόμου προς Νεάπολη έως και την παραλία και είναι χτισμένο κατά μήκος ενός ρέματος, που υποδηλώνει ότι οι παλαιοί είχαν επιλέξει αυτό το μέρος κυρίως για ασφάλεια από τους πειρατές και προστασία από το βόρειο άνεμο.

Μεγάλη εντύπωση όμως προξενούν στον επισκέπτη οι όμορφες και γραφικές σπηλιές δίπλα στο χωριό, που εκτείνονται κατά μήκος του ρέματος, τις οποίες χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι των προηγούμενων χρόνων ως στάβλους για τα ζώα τους, που κι εγώ ακόμη θυμάμαι, το Γιάννη Χουσάκο (Μοναχογιό) που σε μία εξ’ αυτών έβαζε τα γίδια του και δίπλα ακριβώς είχε το σπίτι του.

Οι σπηλιές αυτές, φαίνεται ότι ήταν δημιούργημα της καλλιτέχνιδας θάλασσας, που κάποτε εκτεινόταν έως εκεί, αλλά μερικές ίσως δημιουργήθηκαν ή διαμορφώθηκαν από ανθρώπινα χέρια, αφού από εκεί τους προηγούμενους αιώνες έκοβαν πωρόλιθους που τους μετέφεραν με καΐκια στο Κάστρο, προκειμένου να τους χρησιμοποιήσουν ως αγκωνάρια για το στέρεο χτίσιμο των σπιτιών τους, οι Μονεμβασίτες.

Εκείνο όμως που προσδίδει ιδιαίτερη αξία και αίγλη στον οικισμό, είναι οι όμορφοι ορμίσκοι του, με τις δαντελωτές ακρογιαλιές όπως και το γραφικό νησάκι του μέσα στο όμορφο λιμανάκι, που στο τελευταίο άκρο του, πάνω σε μια στενή λωρίδας ξηράς, που μόλις μετά βίας μπορεί να περάσει ένα αμάξι, είναι χτισμένο το ομώνυμο εκκλησάκι του Αγίου Φωκά.

Δίπλα του ακριβώς στον περιοριστικό χώρο που υπάρχει, αναπαύονται οι ψυχές όλων των περασμένων και ηρωικών θα έλεγα κατοίκων του χωριού, για να γαληνεύει και να αναπαύει την ψυχή τους ο νανουριστός ήχος του παφλασμού του κύματος της θάλασσας, με την οποία δέθηκαν τόσο πολύ και αγάπησαν όσο τίποτε άλλο. 

Απόσπασμα από το βιβλίο του Νίκου Αργείτη «Μαθαίνοντας για τον τόπο μου»