Η Μονεμβασία και η γύρω περιοχή σε χάρτη του 1808

Γράφει ο Νικόλαος Αργείτης

Παρουσιάζουμε ένα χάρτη που απεικονίζει τη Μονεμβασία και την ευρύτερη περιοχή της, το έτος 1808, στον οποίο αποτυπώνονται η «Επίδαυρος Λιμηρά», η περιοχή «Κρεμμύδι», η “Παλαιά Μονεμβασία”, η Μονεμβασία και η ακτογραμμή της Αγίας Παρασκευής.

Αξιοσημείωτο είναι ότι πάνω στο χάρτη βλέπουμε να αναφέρεται ο όρμος της «Παλιάς», ως Διός Σωτήρος (εξάλλου αυτό υπάρχει και ως αναφορά στα «Λακωνικά» του Παυσανία), αφού εκεί υπήρχε πράγματι ο ναός του Δία. Στον ίδιο χάρτη γίνεται αναφορά σε ναό του Αγίου Παύλου, αλλά αυτός όπως γνωρίζουμε (ο ναός του «Παύλε» όπως αποκαλείται ) βρίσκεται στο ΝΔ μέρος της χερσονήσου Αριάνας. Επομένως συνάγουμε το συμπέρασμα ότι υπήρχε και δεύτερος ναός, «Αγίου Παύλου», κοντά στην Επίδαυρο Λιμηρά. Επίσης η Χερσόνησος της «Παλιάς», αναφέρεται με το όνομα Μινώα.

Αξιοπρόσεκτο είναι επίσης ότι κοντά στην ακτογραμμή της Αγίας Παρασκευής (Γκουβουσέικα) υπήρχαν δύο βραχονησίδες. Από τα στοιχεία που υπάρχουν, όπως του Παυσανία, Περιηγητή, στην αναφορά του περί ναού Αρτέμιδος που βρισκόταν προς Αγία Θέκλη μεριά, αλλά σήμερα δεν υπάρχει, αλλά και από άλλα στοιχεία, συνάγεται ότι όλη η περιοχή αυτή (Ξιφούπολη) έχει υποστεί καθίζηση, από κάποιο γεωλογικό φαινόμενο, μάλλον από το μεγάλο σεισμό του 375 μ.Χ., όπως το ίδιο εξάλλου είχε συμβεί και με άλλα μέρη της ΝΑ Λακωνίας, όπως : Κρεμμύδι Μονεμβασία, Πλύτρα, Παυλοπέτρι κ.α.

Τα «νησάκια» όμως που βλέπουμε, ανοιχτά της Αγίας Παρασκευής, υπήρχαν όπως φαίνεται και στη σχετική φωτογραφία, μέχρι τουλάχιστον το 19ο αιώνα, αλλά σήμερα δεν υπάρχουν, που σημαίνει ότι τα νερά της θάλασσας τα κάλυψαν διότι ανέβηκε η στάθμη τους.

Ακόμη κάτι σημαντικό. Ο ναός που υπήρχε κάποτε στη θέση της εκκλησίας, Αγίας Παρασκευής, στα Γκουβουσέικα, αναφέρεται ως Μοναστήρι του Αϊ Γιώργη και όχι ως Αγία Παρασκευή. Πράγματι αυτό ισχύει, αφού από έρευνά μας αλλά και από μαρτυρίες παλαιών κατοίκων, γύρω στη δεκαετία του 1950 οι Γκουβουσαίοι αποφάσισαν να ανακαινίσουν το παλιό Μοναστήρι, όμως όταν ολοκλήρωσαν το έργο τους, ονόμασαν την ανακαινισμένη πλέον εκκλησία όχι Αϊ Γιώργη, αλλά Αγία Παρασκευή, από το εξής γεγονός: Επειδή είχε σχεδόν καταστραφεί η εικόνα του Αϊ Γιώργη παρήγγειλαν μία καινούρια εικόνα. Ο Αγιογράφος όμως, ίσως από κακή συνεννόηση, έφτιαξε και τους απέστειλε μία εικόνα της Αγίας Παρασκευής. Αυτοί τότε επειδή βρέθηκαν προ τετελεσμένων, μη έχοντας άλλην επιλογή, τοποθέτησαν την εικόνα της Αγίας Παρασκευής εντός του ναού, δίνοντάς του το όνομα αυτό.

Σημ. Το γεγονός αυτό το έχω αναφέρει και στο βιβλίο μου: ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ, στη σχετική Ενότητα: Αγία Παρασκευή (Γκουβουσέικα).