Ετρουσκομυγαλίδα: Tο μικρότερο εδαφόβιο θηλαστικό του κόσμου

Το ζώο αυτό είναι ένα πραγματικά ιδιαίτερο θηλαστικό με μοναδικά χαρακτηριστικά, που παρόλα αυτά είναι σχεδόν ή πλήρες άγνωστο στον κόσμο. Σε αυτό συντελεί το μέγεθός του, καθώς όταν μιλάμε για την ετρουσκομυγαλίδα ουσιαστικά αναφερόμαστε σε ένα από τα μικρότερα θηλαστικά και το μικρότερο εδαφόβιο θηλαστικό του κόσμου. Τόσο το μέγεθός του όσο και ο τρόπος ζωής του και γενικότερα η βιολογία του καταφέρνουν να το «κρύβουν» από το ευρύ κοινό, το οποίο ξαφνιάζεται όποτε ενημερώνεται για την ύπαρξη αυτού του «νάνου» των θηλαστικών.

Η ετρουσκομυγαλίδα είναι ένα μικροσκοπικού μεγέθους θηλαστικό, το πιο μικρόσωμο της οικογένειας των μυγαλών (μικρά «ποντικόμορφα» εντομοφάγα θηλαστικά με χαρακτηριστικό ρύγχος). Το είδος εξαπλώνεται στη νότια Ευρώπη, Β. Αφρική και περιοχές της Ν και ΝΔ Ασίας. Το σώμα του φτάνει το μήκος των 5,2 εκατοστών, η ουρά μέχρι και τα 3 εκατοστά και βάρος μέχρι και τα 2,5 γραμμάρια! Το σώμα είναι σχετικά επίμηκες, το κεφάλι μεγάλο με μικρά μάτια, μεγάλα αυτιά και πολύ μακρύ και οξύληκτο ρύγχος-προβοσκίδα, και τα άκρα κοντά. Το χρώμα του τριχώματος είναι ραχιαία γκρίζο-καστανό και κοιλιακά ανοικτό γκρίζο, ενώ σε όλο το σώμα και ιδιαιτέρα σε ρύγχος και ουρά υπάρχουν μακριές τρίχες. Διαβιεί σε ανοικτούς βιοτόπους, χαμηλή μακία, λιβάδια, θάμνους, κήπους, ανοικτά δάση, εγκαταλελειμμένα χωράφια, ενώ χρησιμοποιεί σωρούς από πέτρες, χαλάσματα, σχισμές βράχων ή κορμούς για να κρυφτεί. Έχει εναλλασσόμενες περιόδους δραστηριοποίησης και ξεκούρασης αλλά είναι κυρίως νυκτόβιο ζώο. Το πολύ μικρό του μέγεθος της ετρουσκομυγαλίδας έχει ως συνέπεια την ταχύτατη απώλεια θερμότητας από το σώμα της και άρα την ανάγκη για υψηλό μεταβολικό ρυθμό για να επιβιώσει. Σε χαλάρωση οι χτύποι της καρδιάς της δεν ξεπερνούν κατά πολύ τους 800/λεπτό(!) ενώ σε δραστηριότητα ξεπερνούν τους 1500/λεπτό (25 χτύποι/δευτερόλεπτο!). Αυτοί οι απίστευτοι αριθμοί σημαίνουν ότι το ζώο βρίσκεται σε διαρκή κίνηση προς εύρεση τροφής, με τις καθημερινές ανάγκες πρόσληψης τροφής να φτάνουν το διπλάσιο του βάρους του, το ανάλογο ενός ενήλικου άντρα 75 κιλών να τρώει καθημερινά μέχρι και 150 κιλά τροφής! Είναι αποκλειστικά σαρκοφάγο ζώο καταναλώνοντας ασπόνδυλα (έντομα και προνύμφες, γαιοσκώληκες, κ.ά.) που φτάνουν στο μέγεθος του ίδιου του ζώου. Εξαιτίας του μεγέθους και του υψηλού μεταβολισμού του, το προσδόκιμο ζωής του στη φύση δεν ξεπερνά τα 2 χρόνια.

Η προστασία της ετρουσκομυγαλίδας σε κοινοτικό και ευρωπαϊκό επίπεδο είναι επαρκής έως «χαλαρή» και περιλαμβάνεται στους καταλόγους ορισμένων συμβάσεων και νόμων ενώ προστατεύεται και από την  εθνική νομοθεσία. Οι άμεσες απειλές στο συγκεκριμένο είδος δεν είναι σημαντικές καθώς το ζώο περνά «απαρατήρητο», εξαιτίας τόσο του μεγέθους της και του νυχτερινού τρόπου ζωής του, όσο και της μεγάλης περιοχής εξάπλωσής του. Αντίθετα, περισσότερο απειλείται στο μέλλον έμμεσα μέσω των πιέσεων που υφίσταται από την καταστροφή, υποβάθμιση και κατακερματισμό των βιοτόπων που διαβιεί και τρέφεται, προφανώς εξαιτίας της εντατικών  ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Η ύπαρξη της ετρουσκομυγαλίδας και η παρουσία της στην προστατευόμενη περιοχή του Φορέα Διαχείρισης όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού σίγουρα αποτελεί έκπληξη τόσο για τους επισκέπτες όσο και για τους κατοίκους της περιοχής. Ένα τόσο μικρό ζώο (με μέγεθος ακρίδας) που κινείται κυρίως τις νυχτερινές ώρες περνά εύκολα απαρατήρητο, ακόμα και αν το συναντήσει κάποιος την ημέρα. Η -κατά πολλούς- ποντικοειδής μορφή του δεν πρέπει να μας αποτρέψει από την προστασία του μέσω της διατήρησης των οικοτόπων που ζει, καθώς η «λαιμαργία» και ο αδιάκοπος αγώνας του για εύρεση τροφής θεωρείται από τους ερευνητές ως καθοριστικός παράγοντας για τη ρύθμιση των πληθυσμών επιβλαβών για τον άνθρωπο εντόμων σε χαμηλά επίπεδα. 

Πηγή: Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού