Με λαμπρότητα ολοκληρώθηκαν οι εορταστικές εκδηλώσεις επί την εορτή της Παναγίας της Χρυσαφίτισσας, την Κυριακή 30 Απριλίου 2017, με την Ιερή Λιτάνευση της Θαυματουργικής εικόνας από τον Ιερό Ναό Ελκόμενου Χριστού στην φερώνυμη εκκλησία.
Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση η πάνσεπτος εικόνα μεταφέρετε ξημερώματα της Δευτέρας του Θωμά, από τον Ιερό Ναό της Παναγίας της Χρυσαφίτισσας στον Ιερό Ναό Ελκομένου Χριστού και το απόγευμα της Κυριακής των Μυροφόρων, επιστρέφει μεγαλοπρεπώς στο σπίτι της, συνοδεία των αρχών του τόπου, της Δημοτικής Φιλαρμονικής και πλήθους πιστών.
Ο Ιερός Ναός της Παναγία της Χρυσαφίτισσας, είναι χτισμένος τον 17ο αι. στη θέση άλλου, παλαιότερου ναού, της Παναγίας της Οδηγήτριας. Μέσα εκεί είναι τοποθετημένη η ομώνυμη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, έργο πιθανώς του 15ου-16ου αιώνος.
Σύμφωνα με την παράδοση, βρισκόταν αρχικά στο χωριό Χρύσαφα της Λακωνίας. Στη Μονεμβασία έφτασε μόνη της με τρόπο θαυμαστό, στο σημείο που ιδρύθηκε αργότερα ο ναός και το μοναστήρι της Παναγίας Χρυσαφίτισσας.
Την εικόνα ανακάλυψε εκεί μια ηλικιωμένη γυναίκα, η οποία ειδοποίησε αμέσως τον επίσκοπο. Συγκεντρώθηκαν τότε όλοι οι χριστιανοί, την παρέλαβαν και τη λιτάνευσαν μέχρι τον μητροπολιτικό ναό, όπου και την τοποθέτησαν.
Την ίδια νύχτα η εικόνα εξαφανίστηκε. Επέστρεψε πάλι θαυματουργικά στον τόπο της ευρέσεως. Ύστερα απ’ αυτό οι κάτοικοι, ικανοποιώντας τη θέληση της Θεοτόκου, έχτισαν εκεί ναό και τοποθέτησαν μέσα σε αυτόν την εικόνα της.
Κάτω από τον ναό αναβλύζει πηγή, η μοναδική στη Μονεμβασία, που το θαυματουργό νερό της, το οποίο καλείται εκ τότε «Άγιασμα χρυσαφιτίσσης», συντελεί στην απόκτηση τέκνων και μάλιστα αγοριών.
Στο μεταξύ έμαθαν οι Χρυσαφίτες ότι η εικόνα βρίσκεται στη Μονεμβασία. Πήγαν λοιπόν και τη ζήτησαν από τον επίσκοπο και τους άρχοντες. Οι τελευταίοι αρνήθηκαν να τη δώσουν, οπότε οι Χρυσαφίτες κατέφυγαν στο δικαστήριο διεκδικώντας την εικόνα τους.
Κέρδισαν τη δίκη και επέστρεψαν ικανοποιημένοι στα Χρύσαφα, μεταφέροντας και την εικόνα της Παναγίας. Εκείνη όμως δεν έμεινε ικανοποιημένη από τη μεταφορά της στη Λακωνία. Γι’ αυτό επέστρεψε και πάλι στη Μονεμβασία, στο νεόδμητο ναό της, όπου επιτελούσε καθημερινά εξαίσια θαύματα. Αργότερα μάλιστα ιδρύθηκε εκεί και γυναικείο μοναστήρι.
Μεγαλυνάριον
«Χαῖρε Χρυσαφίτισσα Μαριάμ, τῆς Μονεμβασίας, ἡ ἀντίληψις ἡ θερμή· χαῖρε ἡ διδοῦσα, ἰάσεις τοῖς αἰτοῦσι, τῶν θλιβομένων χαῖρε τὸ παραμύθιον » .