Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα

Πως είναι η ζωή με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ);

Είναι σα να έχεις μια μπάντα μέσα στο κεφάλι σου που παίζει αταίριαστες μουσικές σε ακατάλληλες στιγμές. Όταν η κοινωνική περίσταση επιβάλει να χορέψεις βαλς, η μπάντα παίζει ροκ ένα ρολ! Όταν η προσωπική συνθήκη κινείται σε ρυθμούς καλαματιανού, η μπάντα παίζει ηπειρώτικα! Ακόμη και όταν η εξωτερική μουσική έχει μεγαλύτερη ένταση, η εσωτερική ενυπάρχει σαν ένα μουσικό χαλί που αποσπά τον ακροατή.

Όταν ο μαθητής καλείται να μάθει τον ορισμό της τραγωδίας, η μπάντα στο κεφάλι του παίζει «the wall». Αυτό που ακούγεται είναι: «έστι ουν τραγωδία – we don’t need no education». Ίσως να φαίνεται διασκεδαστικό αλλά είναι μεγάλη ταλαιπωρία!

Πρόκειται για μια νευρολογική διαταραχή. Η προέλευσή της ακόμη δεν είναι βέβαια. Πιθανολογείται ότι το πρόβλημα εντοπίζεται στους μετωπιαίους λωβούς. Αυτό το σημείο του εγκεφάλου ευθύνεται για τον έλεγχο της παρορμητικότητας λεκτικής και σωματικής.

Τα άτομα με ΔΕΠ-Υ είναι παρορμητικά και τα παιδιά πολύ περισσότερο. Είναι πολύ δύσκολο να συγκεντρώνονται στο μάθημα και στις υπόλοιπες υποχρεώσεις τους. Ξεχνάν τα πράγματα που έχουν να κάνουν, γιορτές, γενέθλια, επετείους, εργασίες, βιβλία και αντικείμενα.

Κάποιες φορές μπορεί να γίνουν αναιδή γιατί λένε ακατέργαστο αυτό που σκέφτονται. Έχουν πολύ άγχος. Είναι ακατάστατα ή έχουν μια χαώδη οργάνωση οσο αφορά το χώρο τα αντικείμενά τους αλλα και τις σκέψεις τους. Κάνουν ανήσυχο ύπνο, διασπώνται εξαιρετικά εύκολα, δυσκολεύονται να ελέγξουν το χρόνο τους και να εστιάσουν σε μία ενέργεια. Κάνουν  πολλά πράγματα ταυτόχρονα και δύσκολα τα ολοκληρώνουν. Δεν υπακούουν και δεν μπαίνουν εύκολα σε κοινωνικές φόρμες.

Η διαταραχή μπορεί να ενυπάρχει και χωρίς την υπερκινητικότητα. Όταν όμως αυτή είναι παρούσα είναι εξαιρετικά δύσκολο να ελεγχθεί και να περιοριστεί.

Ο καπετάν φασαρίας της τάξης, η νευρική υπάλληλος που κουνάει ασταμάτητα το πόδι της και μασάει το στυλό της, ο φανατικός σπόρτσμαν και η εργασιομανής που κάνει 3 δουλειές όχι μόνο για οικονομικούς λόγους, είναι εκδηλώσεις τους ίδιου φαινομένου.

Όπως καταλαβαίνετε οι συμπεριφορές αυτές έχουν αντίκτυπο όχι μόνο στο σχολικό περιβάλλον, αλλά παντού. Τα άτομα με ΔΕΠ-Υ ταλαιπωρούνται, παρεξηγούνται, ταλαιπωρούν και παρεξηγούν.

Είναι επιρρεπή σε πολλά ατυχήματα είτε ως θύτες είτε ως θύματα, σε παραβατικές συμπεριφορές και σε χρήση ουσιών, που λειτουργούν κατευναστικά και ρυθμιστικά στη περίπτωσή τους. Εναλλάσσουν συχνά δουλειές, σπίτια, συντρόφους, παρέες, τόπους, ενδιαφέροντα αναζητώντας συνεχώς νέες συγκινήσεις.

Από την άλλη είναι εξαιρετικά διορατικοί άνθρωποι. Πολλοί δε, είναι ευφυέστατοι. Έχουν αναπτυγμένη αίσθηση του χιούμορ, είναι κοινωνικοί και ευαίσθητοι. Συχνά παρόλα τα προβλήματα που προκαλούν είναι εξαιρετικά αγαπητά στον περίγυρο τους. Μπορούν να επιτύχουν και να ευτυχήσουν αν βρούν το κατάλληλο κανάλι, όπου θα διοχετεύσουν την ενεργητικότητα και τη φαντασία τους.

Αυτό που πρέπει να έχει κατά νου όποιος αντιμετωπίζει άτομα με ΔΕΠ-Υ είναι ότι η συμπεριφορά τους δεν είναι εσκεμένη.

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

– Τα άτομα με ΔΕΠ-Υ δεν λειτουργούν όταν επικρίνονται. Μπλοκάρονται και δεν αποδίδουν. Η επιβράβευση λεκτική και υλική λειτουργεί ενθαρρυντικά.
– Κατακερματίστε τη γνώση-πληροφορία που τους παρέχετε.
– Κάντε συχνά μικρά διαλείμματα. Περιορίστε τα με την  πάροδο του χρόνου αλλά μην τα εξαλείψετε.
– Γίνετε όσο πιο παραστατικοί μπορείτε στην μετάδοση της γνώσης-πληροφορίας.
– Υπενθυμίστε τους συχνά με ποικίλους τρόπους, γραπτούς κατά κύριο λόγο -scripta manent\τα γραπτά μένουν- τις υποχρεώσεις τους.
– Δίνετε τους κίνητρα.
– Εμμείνετε στη ουσία των παρεχομένων γνώσεων-πληροφοριών και όχι στις λεπτομέρειες.
– Μην προσπαθείτε να τους επαναφέρετε σε κάθε μικρή απόσπαση.  Κρατήστε τις δυνάμεις σας για τις μεγάλες διασπάσεις.
– Φροντίστε ώστε να διοχετεύουν δημιουργικά την περισευούμενη ενέργειά τους.
– Μην τους πιέζετε.
– Στην τάξη μη τους αφήνετε να κάθονται κοντά σε παράθυρο. Προτιμήστε να βρίσκονται κοντά στην έδρα μαζί με κάποιον συνεπή μαθητή.
– Για να εκτονωθούν και να μην δημιουργούν προβλήματα στην τάξη, φροντίστε να τους σηκώνετε συχνά για να κάνουν διάφορες μικροδουλειές π.χ. σβήσιμο πίνακα.
– Σε κάποιες περιπτώσεις ενδείκνυται φαρμακευτική αγωγή προκειμένου να ελεγχθούν τα συμπτώματα. Νευρολόγος και παιδοψυχίατρος είναι υπεύθυνοι για τη χορήγησή της.
– Βελτίωση επιφέρει και η ψυχοθεραπεία. Βοηθάει στην κατανόηση της κατάστασης από το άτομο και τον περίγυρό του αλλά και στην οργάνωση σε διάφορα επίπεδα.

 Η ΔΕΠ-Υ δεν θεραπεύεται με τη πάροδο των χρόνων. Κάποια από τα συμπτώματα , κυρίως τα σωματικά, μπορεί να αποδυναμωθούν. Η μπάντα όμως ποτέ δεν θα σταματήσει να παίζει. Κάποιες φορές θα παίζει απρόσμενα και σε ανεξέλεγκτους ρυθμούς. Άλλοτε όχι μόνο θα ελέγχεται αλλά θα εμπλουτίζει με τις ομορφότερες μελωδίες την εξωτερική μουσική. Μην προσπαθείτε να την διαλύσετε. Αγαπήστε την γίνετε ο μάνατζέρ της!

Για έρευνες υποστήριξη αλλά και περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.adhdhellas.org.

Σοφία Τσεκούρα, Φιλόλογος Ειδικής Αγωγής – Ειδική Παιδαγωγός