Β΄ Πολιτιστική Διημερίδα στο Κάστρο Μονεμβασίας

 

Το Σάββατο 3 και την Κυριακή 4 Μαΐου 2014, πραγματοποιήθηκε στον Άγιο Νικόλαο Κάστρου Μονεμβασίας η Β΄ Πολιτιστική Διημερίδα με θέμα «Η προσφορά της Μονεμβασίας στον πολιτισμό από τους βυζαντινούς χρόνους έως τη σύγχρονη εποχή». Η Διημερίδα διοργανώθηκε από τον Σχολικό Σύμβουλο Φιλολόγων Ν. Λακωνίας Μανώλη Μ. Στεργιούλη, σε συνεργασία με την Περιφερειακή Διεύθυνση Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Λακωνίας, το Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, το Γυμνάσιο και το Γενικό Λύκειο Μονεμβασίας και με τη συνδρομή του Δήμου Μονεμβασίας.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών της, διακεκριμένοι Πανεπιστημιακοί Καθηγητές και Φιλόλογοι της Β/θμιας Εκπαίδευσης παρουσίασαν πολύ ενδιαφέρουσες εισηγήσεις, με αναφορές στην ιστορική πορεία της Μονεμβασίας και σε σημαντικές προσωπικότητες που ανέδειξε η περιοχή και η ευρύτερη Λακεδαιμονία.

Στην πρώτη ενότητα, στην οποία προήδρευσε ο Αναπλ. Καθηγητής του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Βασίλειος Κωνσταντινόπουλος, η Μεταξία Παπαποστόλου αναφέρθηκε στον τρόπο  που ο Κωνσταντίνος Μαλέας, ένας από τους πιο αξιόλογους Έλληνες τοπιογράφους, απεικόνισε την ομορφιά, τη μαγεία και την εσωτερικότητα του τοπίου της Μονεμβασίας.

Ο Επίκ. Καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Αθανάσιος Χρήστου σκιαγράφησε την προσωπικότητα του Παναγιώτη Πουλίτσα, εξέχοντα άνδρα που ανέδειξε η Λακεδαιμονία, διακεκριμένου λογίου και πολιτικού που με τη ορθοφροσύνη και την ευθυκρισία του άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στα νομικά και πολιτικά πράγματα της χώρας μας.

Η αρχαιολόγος Γιώτα Σκάγκου μας έκανε, αρχικά, μια ηλεκτρονική περιήγηση στην Άνω Πόλη Μονεμβασίας. Στη συνέχεια, με την επιτόπια ξενάγησή της μας βοήθησε να ενισχύσουμε τις γνώσεις μας για τα μνημεία της Άνω Πόλης. Μας πληροφόρησε, επίσης, για τις εργασίες που επιτελούνται στο πλαίσιο υλοποίησης σχετικής μελέτης για την ανάδειξη της Άνω Πόλης και της αρχικής χάραξης του πολεοδομικού της ιστού.

Η πρώτη ενότητα έκλεισε με την εισήγηση της Μαρίας Μυλωνά, που μίλησε για την κοινωνία της Μονεμβασίας κατά τη μετάβαση από τη Β΄ Ενετοκρατία στη Β΄ Τουρκοκρατία και για τις συνθήκες υπό τις οποίες η ένδοξη Καστροπολιτεία μετατράπηκε, στις αρχές του 1800, σε ένα χωριό.

Στη δεύτερη ενότητα, στην οποία προήδρευσε ο Επίκ. Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Αθανάσιος Χρήστου, ο Καθηγητής της Βυζαντινής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Φώτιος Δημητρακόπουλος παρουσίασε την προσωπικότητα και το έργο του «Ανανία μάρτυρος, Επισκόπου Λακεδαιμονίας», που καταγόταν από τη Δημητσάνα και σφαγιάσθηκε από τους Τούρκους, στη Μητρόπολη του Μυστρά, το 1760.

Κατόπιν ο Ανδρέας Μοράτος μίλησε για τον νεομάρτυρα Ιωάννη, αδελφό του ήρωα της Επανάστασης του 1821 Νικηταρά, ο οποίος μαρτύρησε το 1816, στη Μονεμβασία, σε ηλικία έντεκα ετών.

 

Ακολούθησε η εισήγηση του Δημήτρη Βαχαβιώλου που επικεντρώθηκε στο επίγραμμα του Ιωάννη Απόκαυκου, αφιερωμένου στην εικόνα ενός μοναστηριακού ναού στην περιοχή Ανάπλου, βόρεια της Κωνσταντινούπολης. Οι μελετητές ταυτίζουν την εικόνα αυτή με την εικόνα του Ελκομένου Χριστού, που ο αυτοκράτωρ Ισαάκιος Άγγελος μετέφερε από τον ομώνυμο ναό της Μονεμβασίας στην Κωνσταντινούπολη, για να την τοποθετήσει στο ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ τοῦ ἐν τῷ Άνάπλῳ.

Στη συνέχεια, η Φωτεινή Πέρρα μας παρουσίασε την εικόνα της οθωμανικής Μονεμβασίας, όπως προκύπτει από τις πληροφορίες του Πίρι Ρέις και του Εβλιά Τσελεμπί, Τούρκων αξιωματούχων, που λόγω της υψηλής μόρφωσής τους είχαν αναρριχηθεί στην ιεραρχία της οθωμανικής διοίκησης.

Στην τρίτη ενότητα, στην οποία προήδρευσε ο Καθηγητής της Βυζαντινής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Φώτιος Δημητρακόπουλος, ο Γιάννης Τσουλόγιαννης, αντλώντας πληροφορίες από τον Παυσανία, κατέδειξε ότι η λατρεία του Ασκληπιού στη χερσόνησο του Μαλέα ήταν εκτεταμένη, γεγονός που δικαιολογεί την πλειάδα των ιερών που υπήρχαν στην περιοχή προς τιμήν του.

Η Δανάη Κωνσταντινοπούλου έκανε μια κριτική αναφορά στα γεγονότα της φραγκικής κατάκτησης περιοχών της Πελοποννήσου, μεταξύ των οποίων και του κάστρου της Μονεμβασίας, όπως αυτά αποτυπώνονται στο Χρονικό του Μορέως.

Η Αικατερίνη Διαμαντοπούλου μίλησε για το «Εμπόριο κρασιού Μονεμβασίας στη Δ. Ουκρανία κατά τον 16^ο αιώνα», στο οποίο επιδίδονταν κυρίως Κρητικοί. Αναφέρθηκε, επίσης, στην πόλη Λβωφ (Λιοβία, Λεοντόπολις στις ελληνικές πηγές), όπου ήκμαζε μια μεγάλη ελληνική εμπορική παροικία.

Τέλος, η Μαρία Κουντούρη παρουσίασε στοιχεία από τα μαθητικά χρόνια του Γιάννη Ρίτσου στη Μονεμβασία και το Γύθειο, πολλά από τα οποία είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό.

Αισθάνομαι την ανάγκη να εκφράσω θερμές ευχαριστίες προς όλους εκείνους που βοήθησαν με κάθε τρόπο τις εργασίες της Διημερίδας και ειδικότερα στους: Περιφερειακό Διευθυντή Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Πελοποννήσου κ. Πέτρο Μισθό, Προϊσταμένη του Τμήματος Επιστημονικής και Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης κυρία Δήμητρα Δάφνη, Διευθυντή Β/θμιας Εκπαίδευσης Λακωνίας κ. Γιώργο Παπαδάκο, Καθηγητές Πανεπιστημίου κ.κ. Φώτιο Δημητακόπουλο, Βασίλειο Κωνσταντινόπουλο και Αθανάσιο Χρήστου, Δήμαρχο Μονεμβασίας κ. Ηρακλή Τριχείλη, Αντιδήμαρχο κυρία Κατερίνα Τσαφατίνου, Πρόεδρο του Νομικού Προσώπου Κοινωνικής Προστασίας-Αλληλεγγύης-Πολιτισμού και Αθλητισμού Δήμου Μονεμβασίας κυρία Παναγιώτα Αλειφέρη, τ. Αντιδήμαρχο κ. Γιώργο Βουνελάκη, αρχαιολόγο κυρία Γιώτα Σκάγκου, κυρία Νίκη Πετράκου, Διευθύντρια του Γενικού Λυκείου κυρία Μαρία Κουντούρη, Διευθυντή του Γυμνασίου κ. Νίκο Βλάχο και σε όλους τους συναδέλφους που παρακολούθησαν τις εργασίες. Ευχαριστίες, επίσης, οφείλονται στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού καθώς και στην 5^η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων για τη χορήγηση άδειας πραγματοποίησης της Διημερίδας στο ναό του Αγίου Νικολάου Κάστρου Μονεμβασίας.

Μανώλης Μ. Στεργιούλης                                                                                                         Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Λακωνίας