Νεανική παραβατικότητα
Γράφει η Ασπασία Γεωργιλή

Τι εννοούμε άραγε με τον όρο νεανική παραβατικότητα και με ποιους τρόπους αυτή αποκτά υπόσταση; πότε ένας  νέος γίνεται παραβατικός και τι μπορούμε να κάνουμε όταν το παιδί μας υιοθετεί μια τέτοια είδους συμπεριφορά;

Tα παραπάνω ερωτήματα είναι μερικά από αυτά που αφορούν το θέμα της παραβατικότητας ή αλλιώς εγκληματικότητας των νέων. Ξεκινώντας θα λέγαμε ότι η νεανική παραβατικότητα είναι ένα πολυδιάστατο κοινωνικό φαινόμενο, που πραγματώνεται από έφηβα κυρίως άτομα,  αντιδρώντας στο σύνολο, υιοθετώντας όμως μια ριψοκίνδυνη συμπεριφορά με  αυτοκαταστροφικά στοιχεία. 

Ο έφηβος στην προσπάθειά του να αυτονομηθεί, καθώς διανύει το μεταβατικό στάδιο από την παιδικότητα προς την ενηλικίωση, βιώνει έντονα συναισθήματα ψυχικής διάθεσης με κυρίαρχα αυτά της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας. Ωθούμενος από τις ορμονικές διαταραχές που ταυτόχρονα συντελούνται, αρχίζει να υιοθετεί μια ανυπότακτη, άνομη συμπεριφορά, επιθετικότητα και έντονη αντιδραστικότητα, κυρίως ως προς τα άτομα εξουσίας. Θέλει να ορθώσει ανάστημα, να εκφράσει τις δικές του απόψεις, που συνήθως είναι αντίθετες με αυτές της κοινής γνώμης και όταν βρίσκει αντιστάσεις επιτίθεται, απομονώνεται. 

Όταν ο έφηβος που περιγράφηκε παραπάνω, έχει μεγαλώσει σε μια δυσλειτουργική οικογένεια, με έντονα παιδικά τραυματικά βιώματα ή εξακολουθεί να βρίσκεται σε ένα νοσηρό οικογενειακό περιβάλλον, όταν ο κοινωνικός  του περίγυρος τον απορρίπτει συστηματικά και τον περιθωριοποιεί, τότε πιθανά να απομονωθεί και να αναπτύξει αντικοινωνική-παραβατική συμπεριφορά, καταπνίγοντας με αυτό το λαθεμένο τρόπο, την αδικία και το μίσος που νιώθει ως προς το κοινωνικό σύνολο που τον περιβάλλει. 

Έτσι θα περιγράφαμε το προφίλ ενός παραβατικού νέου ως εξής: ανήσυχος, ευαίσθητος, δεν αντέχει την πίεση – αντιδρά, απειθαρχεί σε νόμους και κανόνες είτε οικογενειακούς- σχολικούς είτε κρατικούς-δικαστικούς νόμους, ρισκάρει, αποβαίνει σε πράξεις τολμηρές, δημιουργεί κλίκες με άτομα παρόμοιας συμπεριφοράς και ασκεί βία λεκτική ή σωματική όπου χρειαστεί, προκειμένου να υπερασπιστεί το δίκιο του. Όλα τα παραπάνω λαμβάνουν χώρα συνήθως με κλοπή, χρήση ουσιών, βανδαλισμούς ιδιωτικών χώρων και αυτοκινήτων, αποφυγή συμμόρφωσης κανόνων σε δημόσιους χώρους, αποφυγή πληρωμής π.χ. καφετέρια, εισιτηρίων κα, εκφοβισμό άλλων ατόμων, σωματική βία ακόμα και εγκληματική πράξη. Γενικότερα θα μπορούσαμε να πούμε ότι προσπαθεί να μιμηθεί μια  συμπεριφορά ενός ενήλικα – «μάγκα».

Μερικοί από τους παράγοντες που συνηγορούν σε μια τέτοια συμπεριφορά είναι το φύλο (καθώς παρατηρείται προβάδισμα στα αγόρια), κληρονομικότητα, κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, η μονογονεϊκότητα, γεωγραφική περιοχή-κατοικία, μορφωτικό επίπεδο, ψυχικές διαταραχές, τραυματικές εμπειρίες, μίμηση συμπεριφοράς, ανεργία και γενικά κοινωνικές, οικονομικές συνθήκες της χώρας κα.

Όλα τα παραπάνω δημιουργούν και επηρεάζουν το σύστημα αξιών και πεποιθήσεων ενός ατόμου και είναι τελικά αυτό που θα επηρεάσει ανάλογα, τις μελλοντικές του ενέργειες.

Ο τρόπος αντιμετώπισης ενός παραβατικού ατόμου ποικίλει και εξαρτάται από τους παράγοντες που την ενισχύουν.

Καταρχήν κρίνεται αναγκαία μια άοκνη κρατική μέριμνα με την μορφή κατάλληλων υποδομών, πρόληψης και αντιμετώπισης των παραβατικών νέων. Εν συνεχεία απαραίτητη  είναι η οικογενειακή εμπλοκή-συναισθηματική υποστήριξη με ταυτόχρονη την κοινωνική στήριξη της γεωγραφικής περιοχής που διαμένει ο νέος και τέλος, η  εξατομικευμένη ή οικογενειακή θεραπεία από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας θα ήταν επίσης  πολύ βοηθητική, προκειμένου να επιλυθούν προσωπικές ή οικογενειακές συγκρούσεις αντίστοιχα.

Ο συγκεκριμένος νέος έχει περισσότερο ανάγκη αποδοχής, παράλληλης στήριξης , αγάπης και σεβασμού από οποιοδήποτε άλλον. Είθισται όμως να αποφεύγεται και να δημιουργεί κοινωνική αποστροφή, τότε είναι που στιγματίζεται κοινωνικά και ενισχύεται όμως η ταμπέλα του «κακού παιδιού», που εκείνο συνεχίζει να φορά.. άραγε καθολικά θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι γι αυτό;