Η Αγία Σκέπη της Υπεραγίας Θεοτόκου

Μία από τις εκκλησιαστικές εορτές, με τις οποίες τιμώνται τα άμφια της Παναγίας. Οι άλλες δύο είναι της Τιμίας Εσθήτος (2 Ιουλίου) και της Τιμίας Ζώνης (31 Αυγούστου). Η εορτή της Αγίας Σκέπης σχετίζεται με την εμφάνιση της Παναγίας σε όραμα στο ναό των Βλαχερνών της Κωνσταντινούπολης, επί αυτοκράτορος Λέοντος ΣΤ’ του Σοφού (886-911).

Σύμφωνα με μελέτη του διαπρεπούς ρώσου αγιολόγου Σεργίου, αρχιεπισκόπου Βλαδιμήρου (1898), σε συνδυασμό με τον βίο του Οσίου Ανδρέα του Σαλού, που γράφτηκε από τον πρεσβύτερο Νικηφόρο, η Παναγία εμφανίστηκε στο ναό των Βλαχερνών, κατά τη διάρκεια ολονύχτιας αγρυπνίας ενώπιον του Οσίου Ανδρέα και του ακολούθου του Επιφάνιου.

Συνοδευόταν από πλήθος Αγίων, που έψαλλαν ύμνους και υποβασταζόταν από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Η Παναγία, αφού γονάτισε και προσευχήθηκε, έβγαλε από το κεφάλι της το μαφόριο, το άπλωσε ως Σκέπη επί του λαού και κατόπιν, αφού το ξαναφόρεσε, αποχώρησε από το ναό με τη συνοδεία της.

Το νέο διαδόθηκε αμέσως στην Κωνσταντινούπολη, σε μία περίοδο που βρισκόταν υπό την απειλή των Αγαρηνών (βυζαντινή ονομασία για τους Άραβες), εμφυσώντας θάρρος και αισιοδοξία στους κατοίκους της. Όταν πέρασε ο κίνδυνος, η διάσωση της Βασιλεύουσας αποδόθηκε στην παρέμβαση της Παναγίας και η Εκκλησία θέσπισε το γεγονός ως θεομητορική εορτή και την όρισε να εορτάζεται την 1η Οκτωβρίου. Τον 12ο αιώνα θεσπίστηκε και στη Ρωσία υπό το όνομα «Πογκρώφ».

Στα καθ’ ημάς, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, στη συνεδρία της 17ης Οκτωβρίου 1952, κατόπιν πρότασης του αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος, αποφάσισε τη μετάθεση της εορτής της Αγίας Σκέπης από την 1η Οκτωβρίου στις 28 Οκτωβρίου, για να αποτελέσει τη θρησκευτική βάση της επετείου του «ΟΧΙ». Την Ακολουθία της εορτής, σε συνδυασμό με το περιεχόμενο της επετείου κήρυξης του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, συνέγραψε ο Αγιορίτης μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης (1905-1991).

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Τῆς Σκέπης σου Παρθένε, ἀvuμνοῦμεν τάς χαρίτας, ἣν ὡς φωτοφόρον νεφέλην, ἐφαπλοῖς ὑπὲρ ἔννοιαν, καὶ σκέπεις τὸν λαόν σου νοερῶς, ἐκ πάσης τῶν ἐχθρῶν ἐπιβουλῆς. Σὲ γὰρ σκέπην καὶ προστάτιν καὶ βοηθόν, κεκτήμεθα βοῶντές σοι· Δόξα τοῖς μεγαλείοις σου Ἁγνή, δόξα τῇ θείᾳ Σκέπῃ σου, δόξα τῇ πρὸς ἡμᾶς σου, προμηθείᾳ Ἄχραντε.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ’. Θεοτόκε Ἀειπάρθενε.
Θεοτόκε Ἀειπάρθενε, τὴν ἁγίαν σοῦ Σκέπην, δι’ ἧς περισκέπεις, τοὺς εἰς σὲ ἐλπίζοντας, κραταιὰν τῷ Ἔθνει σου καταφυγὴν ἐδωρήσω‧ ὅτι ὡς πάλαι καὶ νῦν θαυμαστῶς ἡμᾶς ἔσωσας, ὡς νοητὴ νεφέλη, τὸν σὸν λαὸν περιβαλοῦσα. Διὸ δυσωποῦμεν σε, εἰρήνην τῇ πολιτείᾳ σου δώρησαι, καὶ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν τὸ μέγα ἔλεος.

Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Ὥσπερ νεφέλη ἀγλαῶς ἐπισκιάζουσα, τῆς Ἐκκλησίας τὰ πληρώματα Πανάχραντε, ἐν τῇ πόλει πάλαι ὤφθης τῇ Βασιλίδι. Ἀλλ’ ὡς σκέπη τοῦ λαοῦ σου καὶ ὑπέρμαχος, περισκέπασον ἡμᾶς ἐκ πάσης θλίψεως, τοὺς κραυγάζοντας· Χαῖρε Σκέπη ὁλόφωτε.

Ὁ Οἶκος
Ἄνωθεν ἐφαπλοῦσα, τὴν ἁγίαν σοῦ Σκέπην, Παρθένε Θεοτόκε Μαρία, σκέπεις καὶ σῴζεις τὸν σὸν λαόν, καθ’ ὥραν σε Ἁγνὴ ἐπιβοώμενον· νῦν δὲ σου τὰ θαυμάσια, εὐγνωμόνως ὑμνεῖ κραυγάζων·

Χαῖρε τοῦ κόσμου ἡ Σωτηρία
Χαῖρε Ἑλλάδος ἡ προστασία.
Χαῖρε τῶν Ἀγγέλων παράδοξον θέαμα
Χαῖρε τῶν ἀνθρώπων ἀκλόνητον ἔρεισμα.
Χαῖρε Μήτηρ Ἀειπάρθενος τοῦ Παντάνακτος Χριστοῦ
Χαῖρε σκέπη καὶ ἀντίληψις τοῦ λαοῦ σου τοῦ πιστοῦ.
Χαῖρε ὅτι ἐφάνης σκέπουσα τὸ σὸν Ἔθνος
Χαῖρε ὅτι παρέχεις νίκας τῷ στρατοπέδῳ.
Χαῖρε πηγὴ πλουσίας χρηστότητος
Χαῖρε λαμπὰς Θεοῦ ἀγαθότητος.
Χαῖρε δι’ ἧς τοὺς ἐχθροὺς ἐκνικῶμεν
Χαῖρε πρὸς ἣν καθ’ ἑκάστην βοῶμεν·
Χαῖρε Σκέπη ὁλόφωτε.