Πότε ο εγωισμός είναι καλός και πότε μπορεί να μας βλάψει; Με ποιον τρόπο μπορούμε να τον διαχειριστούμε και να κρατήσουμε τις ισορροπίες;

Μια φορά και έναν καιρό ήταν ένας γίγαντας, ο οποίος είχε έναν ανθισμένο κήπο, όπου έπαιζαν τα παιδιά του χωριού. Ο γίγαντας, όμως, ήταν πολύ εγωιστής και ήθελε τον κήπο αποκλειστικά για τον εαυτό του. Έχτισε, λοιπόν, μια μεγάλη μάντρα και απαγόρευσε στα παιδιά να μπαίνουν μέσα. Όταν έμεινε μόνος του και είδε τον κήπο μαραμένο, συνειδητοποίησε την απερισκεψία του και αναθεώρησε. Ο Oscar Wilde στο παραμύθι του «Ο εγωιστής γίγαντας» περιγράφει με απλοϊκό τρόπο την έννοια του εγωισμού. Αλήθεια, μήπως όλοι μας κάποιες φορές χτίζουμε μάντρες και στρεφόμαστε γύρω από τον εαυτό μας; Πώς θα ξεφύγουμε από τον εγωκεντρισμό μας και πώς θα συμβιβαστούμε με τις ανάγκες των άλλων;

Ο κόσμος περιστρέφεται γύρω μας
Όταν υιοθετούμε εγωιστική συμπεριφορά, βάζουμε σε πρώτη μοίρα το εγώ μας. Αγαπάμε υπέρμετρα τον εαυτό μας και ενδιαφερόμαστε αποκλειστικά και σε υπερβολικό βαθμό για τις δικές μας ανάγκες, το ατομικό μας συμφέρον και τα προσωπικά μας ενδιαφέροντα. Κάθε προσπάθειά μας αποσκοπεί μόνο στην ικανοποίηση των στόχων και των φιλοδοξιών μας και τις περισσότερες φορές αδιαφορούμε για τους συνανθρώπους μας. Η υπερβολική αυτοπεποίθηση μπορεί να ωθήσει στον εγωκεντρισμό και αυτό γιατί η εξωφρενική πίστη στον εαυτό μας μάς κάνει να θεωρούμε ότι είμαστε οι καλύτεροι και ότι μόνο εμείς αξίζουμε, με αποτέλεσμα να καταστρατηγούμε τα δικαιώματα των υπολοίπων.

Το εγωιστικό μας γονίδιο
Όπως όλα τα στοιχεία της προσωπικότητάς μας, έτσι και ο εγωισμός είναι γραμμένος στα γονίδιά μας. Η τάση να συμπεριφερόμαστε ναρκισσιστικά και αυτάρεσκα ως έναν βαθμό κληρονομείται. Όμως, το να οδηγούμαστε σε υπερβολές σχετίζεται περισσότερο με τα βιώματά μας και μάλιστα τα πρώιμα, δεδομένου ότι η προσωπικότητά μας αρχίζει να διαμορφώνεται ήδη από τη βρεφική ηλικία. Το περιβάλλον στο οποίο ζούμε και μεγαλώνουμε, οι σχέσεις με τους γονείς και τα αδέλφια μας, αλλά και το πλαίσιο του σχολείου συμβάλλουν σημαντικά στο αν μετέπειτα στη ζωή μας θα λειτουργούμε εγωιστικά ή όχι. Οι διάφορες καταστάσεις που βιώνουμε στην πορεία είναι πιθανό να μας κάνουν να αναθεωρήσουμε, ωστόσο δεν είναι αυτές που θα μας οδηγήσουν σε εγωιστική τάση.

Ο… άρρωστος εγωισμός
Ο εγωισμός δεν είναι πάντα κακός. Το να σκεφτόμαστε, να σεβόμαστε και να αγαπάμε τον εαυτό μας, να ικανοποιούμε τις ανάγκες και επιθυμίες μας και να διεκδικούμε όσα μας ανήκουν μέσα σε ένα κοινωνικά αποδεκτό όριο είναι θέμα επιβίωσης και θεωρείται απόλυτα υγιής μορφή εγωισμού. Όταν, όμως, δεν λαμβάνουμε υπόψη μας τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων, δεν συμβιβαζόμαστε ποτέ, συμπεριφερόμαστε αυταρχικά, γινόμαστε σκληροί και απάνθρωποι, έχουμε υπερβολικές απαιτήσεις από τους άλλους και προκαλούμε ενοχικά συναισθήματα με στόχο να προσελκύουμε τη μόνιμη προσοχή, τότε ο εγωισμός γίνεται παθολογικός και δημιουργεί προβλήματα. Δεν μας αφήνει να έχουμε υγιείς σχέσεις, αφού κάθε μας κίνηση συνοδεύεται από ανασφάλεια, αίσθημα κατωτερότητας, ζήλια, κτητικότητα, ανυπομονησία, έντονο ανταγωνισμό, αλλά και από μια γενικότερη τάση να εγκαταλείπουμε μπροστά στις δυσκολίες. Ο κακός εγωισμός μάς ωθεί να απαιτούμε συνεχώς αποδείξεις αγάπης και εκτίμησης και να επιζητούμε την αναγνώριση και την επιβεβαίωση.

Πώς θα γίνει προσόν
Μπορεί η Αγγλίδα συγγραφέας Jane Austen να πίστευε ότι «… ο εγωισμός πρέπει πάντα να συγχωρείται, επειδή δεν υπάρχει ελπίδα θεραπείας», οι ειδικοί ωστόσο βεβαιώνουν ότι υπάρχουν τρόποι για να μετατρέψουμε τον εγωισμό σε προτέρημα. Το βασικότερο, αλλά και το πιο δύσκολο, είναι να αναγνωρίσουμε την εγωκεντρική μας τάση. Κάποιος ο οποίος είναι εγκλωβισμένος στον εγωισμό του (π.χ. πιστεύει ότι έχει πάντα δίκιο, δυσκολεύεται να παραδεχθεί τα λάθη του) δεν μπορεί να αντιληφθεί την υπερβολή στη συμπεριφορά του, μπορεί όμως να διαπιστώσει ότι ο εγωκεντρισμός του δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις του. Άπαξ και αναγνωρίσουμε την τάση αυτή, θα πρέπει κατ’ αρχάς να κατανοήσουμε από πού πηγάζει και ποιες είναι οι συνθήκες που την προκάλεσαν και έπειτα να προσπαθήσουμε να δούμε τα πράγματα με άλλη ματιά. Για παράδειγμα, αν είμαστε εγωιστές γιατί μας φρόντιζαν υπερβολικά στο σπίτι και είχαμε μάθει να έχουμε τα πάντα δικά μας, το να επιχειρήσουμε να γίνουμε αυτόνομοι και ανεξάρτητοι θα βοηθήσει να μη λειτουργούμε τόσο εγωκεντρικά και να σεβόμαστε τους άλλους. Είναι σημαντικό, επίσης, να μάθουμε να διαφωνούμε και να εκφράζουμε τη δυσαρέσκεια και τον θυμό μας την κατάλληλη στιγμή και με ήρεμο τρόπο.

 

 

Πηγή: vita.gr