Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι

«ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ» (διαφορετικοί τίτλοι «Μισολόγγι» και «Χρέος») αρχίζουν να γράφονται μετά την έξοδο του Μεσολογγιού (1826). Το λεγόμενο από τον καιρό του Πολυλά «Α’ σχεδίασμα» έχει αναμφισβήτητα συλληφθεί σαν ένα σύντομο λυρικό ποίημα σε οκτάστιχες στροφές εξασυλλάβων με αμφιβραχικό ρυθμό. Ότι το σχεδίασμα αυτό γραφόταν ειδικά για να ενταχθεί στη «Γυναίκα της Ζάκυθος» και ότι πρέπει να εκδίδεται μαζί μ’ αυτήν, δεν φαίνεται σωστό. […] Οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» με αρχικό τίτλο «Μεσολόγγι» ή «Ποίημα του Καθήκοντος», γράφονταν μετά την Έξοδο του Μεσολογγίου, που έγινε τον Απρίλιο του 1826. Το έργο στις τρεις μορφές με τις οποίες σώζεται στα “Αυτόγραφα” (Σχεδιάσματα Α’, Β’, Γ’, κατά την ορολογία του Πολυλά), είναι ουσιωδώς το ίδιο. Η άποψη ότι πρόκειται για τρία διαφορετικά έργα δεν πείθει. Στο Α’ σχεδίασμα, οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» είχαν τη μορφή λυρικού ποιήματος σε οκτάστιχες στροφές· η κάθε μία αποτελείται από δύο συνδεόμενα τετράστιχα εξασυλλάβων-πεντασυλλάβων με πλεχτές ρίμες. Υπάρχει μια εισαγωγική στροφή που αρχίζει με το γνωστό “Το χάραμα επήρα / του ήλιου το δρόμο…”. Θα το δούμε στο τμήμα «Αποσπάσματα και μεμονωμένοι στίχοι» των «Ελεύθερων Πολιορκημένων». Τα θέματα που στιχουργήθηκαν στη φάση αυτή είναι η έλλειψη τροφών και η εξάντληση των πολιορκημένων (γυναικόπαιδων και πολεμιστών), το ασθενικό σάλπισμα του Μεσολογγίου και το δυνατό του αντιπάλου, μια νύξη για τα “σκυλιά” που φαγώθηκαν, κάποιοι στίχοι για την έναστρη νύχτα της Εξόδου και για το “πέλαο” των εχθρών. Τελικά μια εικόνα από το κατακτημένο Μεσολόγγι: ένας Άραβας (το Μάη, επομένως μετά την πτώση) περνά δίπλα από τον τάφο του Μάρκου Μπότσαρη και ξαπλώνεται εκεί πού πέθανε ο Byron.
Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι
ΑΠΟ ΤΟ Β’ ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ

I

Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει·

λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι η μάνα το ζηλεύει.

Τα μάτια η πείνα εμαύρισε· στα μάτια η μάνα μνέει·

στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα καί κλαίει:

«Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ’ έχω γω στο χέρι;

οπού συ μού ΄γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει».

II

Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν καί γελούνε,

κι όσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ’ άρματα σε κλειούνε.

……………………………………………………………………..

Λευκό βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει,
και μες στη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι,
π’ ολονυχτίς εσύσμιξε με τ’ ουρανού τα κάλλη.

Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ’ έφθασε μ’ ασπούδα,
έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,

που ευώδιασε τον ύπνο της μεσα στον άγριο κρίνο·
το σκουληκάκι βρίσκεται σ’ ώρα γλυκειά κι εκείνο.

Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη·
η μαύρη πέτρα ολόχρυση καί το ξερό χορτάρι.

Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει:
«Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει».

III

«Σάλπιγγα, κοψ’ του τραγουδιού τα μάγια με <τή> βία,
γυναικός, γέροντος, παιδιού, μήν κόψουν την αντρεία».

Χαμένη, αλίμονο, κι οκνή τη σάλπιγγα γρικάει·
αλλά πώς φθάνει στον εχθρό και καθ’ ηχώ ξυπνάει;
Γέλιο στο σκόρπιο στράτευμα σφοδρό γεννοβολιέται,
κι η περιπαίχτρα σάλπιγγα μεσουρανίς πετιέται·
και με χαρούμενη πνοή το στήθος το χορτάτο,
τ’ αράθυμο, το δυνατό, κι όλο ψυχές γιομάτο,
βαρώντας γύρου ολόγυρα, ολόγυρα και πέρα,
τον όμορφο τρικύμισε καί ξάστερον αέρα·

τέλος μακριά σέρνει λαλιά, σαν το πεσούμεν’ άστρο,
τρανή λαλιά, τρόμου λαλιά, ρητή κατά το κάστρο.

IV

Μόλις έπαυσε το σάλπισμα ο Αράπης, μία μυριόφωνη βοή ακούεται εις το εχθρικό στρατόπεδο, και η βίγλα του κάστρου, αχνή σαν το Χάρο, λέει των Ελλήνων: «Μπαίνει ο εχθρικός στόλος». Το πυκνό δάσος έμεινε ακίνητο εις τα νερά, όπου η ελπίδα απάντεχε να ιδεί τα φιλικά καράβια. Τότε ο εχθρός εξανανέωσε την κραυγή, και εις αυτήν αντιβόησαν οι νεόφθαστοι μεσ’ από τα καράβια. Μετά ταύτα μία ακατάπαυτη βροντή έκανε τον αέρα να τρέμει πολλή ώρα.

V

. . . . . . . . . . Στην πεισμωμένη μάχη
σφόδρα σκιρτούν μακριά πολύ τα πέλαγα κι οί βράχοι,

και τα γλυκοχαράματα, και μες στα μεσημέρια,

κι όταν θολώσουν τα νερά, κι όταν εβγούν τ’ αστέρια.
Φοβούνται γύρου τα νησιά, παρακαλούν καί κλαίνε,
κι οι ξένοι ναύκληροι μακριά πικραίνονται καί λένε:
«Αραπιάς άτι, Γάλλου νους, σπαθί Τουρκιάς, μολύβι,

πέλαγο μέγα βράζ’ ο εχθρός προς το φτωχό καλύβι».

VI

– «Κρυφή χαρά ΄στραψε σ΄ έσέ· κάτι καλο ΄χει ο νους σου·
πές, να το ξεμυστηρευτείς θες τ’ άδελφοποιτού σου;».

-«Ψυχή μεγάλη και γλυκειά, μετά χαράς σ’ το λέω:
Θαυμάζω τες γυναίκες μας και στ’ όνομά τους μνέω.

Εφοβήθηκα κάποτε μη δειλιάσουν και τες επαρατήρησα αδιάκοπα.

Απόψε, ενώ είχαν τα παράθυρα ανοιχτά για τη δροσιά, μία απ’ αυτές, η νεώτερη, επήγε να τα κλείσει, αλλά μία άλλη τής ειπε: “Όχι, παιδί μου· άφησε νά ΄μπει η μυρωδιά απο τα φαγητά· είναι χρεία να συνηθίσουμε”.
Κι έτσι λέγοντας εματάνοιξε το παράθυρο, και η πολλή μυρωδιά των αρωμάτων εχυνότουν μέσα κι εγιόμισε το δωμάτιο.

Και η πρώτη είπε: “Και το αεράκι μας πολεμάει”.
Μία άλλη έστεκε σιμά εις το ετοιμοθάνατο παιδί της.
Και άλλη είπε χαμογελώντας, να διηγηθεί καθεμία τ’ ονειρό της.

Και μία είπε: “Μου εφαινότουν ότι όλοι εμείς, άντρες και γυναίκες, παιδιά και γέροι, ήμαστε ποτάμια, ποιά μικρά, ποιά μεγάλα, κι ετρέχαμε ανάμεσα εις τόπους φωτεινούς, εις τόπους σκοτεινούς, σε λαγκάδια, σε γκρεμούς, απάνου κάτου, κι έπειτα εφθάναμε μαζί στη θάλασσα με πολλή ορμή”.

Και μία δεύτερη είπε:

Εγώ ‘δα δάφνες. – Κι εγώ φως …………………………

– Κι εγώ σ’ φωτιά μιαν όμορφη π’ αστράφταν τα μαλλιά της.

Και αφού όλες εδιηγήθηκαν τα ονείρατά τους, εκείνη πού ΄χε το παιδί ετοιμοθάνατο είπε: “Ιδές, και εις τα ονείρατα ομογνωμούμε, καθώς εις τή θέληση και εις όλα τ’ άλλα έργα”. Και όλες οι άλλες εσυμφώνησαν κι ετριγυρίσαν με αγάπη το παιδί της πού ‘χε ξεψυχήσει.

Ιδού, αυτές οι γυναίκες φέρνονται θαυμαστά· αυτές είναι μεγαλόψυχες, καί λένε ότι μαθαίνουν από μας· δε δειλιάζουν, μολονότι τους επάρθηκε η ελπίδα που είχαν να γεννήσουν τέκνα για τη δόξα και για την ευτυχία. Εμείς λοιπόν μπορούμε να μάθουμε απ’ αυτές και να τες λατρεύουμε έως την ύστερη ώρα.
Πες μου και συ τώρα γιατί εχθές, ύστερ’ από το συμβούλιο, ενώ εστεκόμαστε σιωπηλοί, απομακρύνθηκες ταραγμένος;».

VII

Εχαμογέλασε πικρά κι ολούθενε κοιτάζει·

κι ανεί πολύ τα βλέφαρα τα δάκρυα να βαστάξουν:

-«Εκεί ‘ρθε το χρυσότερο από τα ονείρατά μου·

με τ’ άρματ’ όλα βρόντησα τυφλός τού κόπου χάμου.

Φωνή ‘πε: “Ο δρόμος σου γλυκός καί μοσχοβολισμένος·

στην κεφαλή σου κρέμεται ο ήλιος μαγεμένος·

παλληκαρά καί μορφονιέ, γειά σου, καλέ, χαρά σου!

Άκου, νησιά, στεριές της γης, εμάθαν τ’ όνομά σου!

Τούτος, αχ, που ‘ν’ ο δοξαστός κι η θεϊκιά θωριά του;

Η αγκάλη μ’ έτρεμ’ ανοιχτή κατά τα γόνατά του”.

Έριξε χάμου τα χαρτιά με τσ’ είδησες του κόσμου

η κορασιά τρεμάμενη …………………………..

Χαρά της έσβιε τη φωνή που ‘ν’ τώρα αποσβημένη·

άμε, χρυσ’ όνειρο, και συ με τη σαβανωμένη!

Εδώ ‘ναι χρεία να κατεβώ, να σφίξω το σπαθί μου,

πριν όλοι χάσουν τη ζωή, κι εγ’ όλη την πνοή μου·

τα λίγα απομεινάρια της πείνας καί τσ’ αντρείας,

………………………………………………………………….

που μ’ έκραξαν μ’ απαντοχή, φίλο, αδελφό, πατέρα,

γκόλφι να τα ‘χω στο πλευρό και να τα βγάλω περα.

Δρόμο αστραφτά να σχίσω τους σ’εχθρούς καλά θρεμμένους,

σ’ εχθρούς πολλούς, πολλ’ άξιους, πολλά φαρμακωμένους·

να μείνεις, χώμα πατρικό, για μισητό ποδάρι·

η μαύρη πέτρα σου χρυσή και το ξερό χορτάρι.

Ήταν με σένα τρεις χαρές στην πίκρα φυτρωμένες,

όμως για μένα στη χαρά τρεις πίκρες ριζωμένες».

VIII

Και συχνά του ‘π’ η αράθυμη και τρίσβαθη ψυχή του:

«Κάμποι, βουνά καρπόφορα, και λίμνη ωραία και πλούσια,

μάνα καλή παληκαριών, και κάμε τη δική σου.

Αιώνια ήθελ’ ήτανε ο πόνος κι η ντροπή μου!».

IX

Ετούτ’ είν’ ύστερη νυχτιά· όλα τ’ αστέρια βγάνει·

ολονυχτίς ανέβαινε η δέηση, το λιβάνι.

Στά μάτια καί στο πρόσωπο φαίνοντ’ οι στοχασμοί τους·

τους λέει μεγάλα και πολλά η τρίσβαθη ψυχή τους.

Αγάπη κι έρωτας καλού τα σπλάχνα τους τινάζουν·

τα σπλάχνα τους κι η θάλασσα ποτέ δεν ησυχάζουν.

Γλυκειά κι ελεύθερ’ η ψυχή σα νά ‘τανε βγαλμένη,

κι υψώναν με χαμόγελο την όψη τη φθαρμένη.

XII

Ιδού, σεισμός καί βροντισμός, κι εβάστουναν ακόμα,
που ο κύκλος φθάνει ο φοβερός με τον αφρό στο στόμα·
κι εσκίστη αμέσως, κι έβαλε στης Μάνας τα ποδάρια,
της πείνας, του <μαρτύριου> τα λίγα απομεινάρια·
τ’ απομεινάρια ανέγγιαγα και κατατρομασμένα,
τα γόνατα και τα σπαθιά τα ‘ματοκυλισμένα.

ΑΠΟ ΤΟ Γ’ ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ

I

Μητέρα, μεγαλόψυχη στον πόνο και στη δόξα,

κι αν στο κρυφό μυστήριο ζούν πάντα τα παιδιά σου

με λογισμό και μ’ όνειρο, τι χάρ’ έχουν τα μάτια,

τα μάτια τούτα, να σ’ ιδούν μες στο πανέρμο δάσος,

που ξάφνου σου τριγύρισε τ’ αθάνατα ποδάρια

(κοίτα) με φύλλα της Λαμπρής, με φύλλα τού Βαϊώνε!

Το θεϊκό σου πάτημα δεν άκουσα, δεν είδα·

ατάραχη σαν ουρανός μ’ όλα τα κάλλη πόχει,

που μέρη τόσα φαίνονται καί μέρη ‘ναι κρυμμένα!

Αλλά, Θεά, δεν ημπορώ ν’ ακούσω τη φωνή σου,

κι ευθύς εγώ τ’ ελληνικού κόσμου να τη χαρίσω;

Δόξα ‘χ’ η μαύρη πέτρα του καί το ξερό χορτάρι.

II

Μες στα χαράματα συχνά, και μες στα μεσημέρια,

και σα θολώσουν τα νερά, και τ’ άστρα σαν πληθύνουν,

ξάφνου σκιρτούν οι ακρογιαλιές, τα πέλαγα κι οι βράχοι.

«Αραπιάς άτι, Γάλλου νούς, βόλι Τουρκιάς, τοπ’ Άγγλου!

Πέλαγο μέγα πολεμά, βαρεί το καλυβάκι,

κι αλιά, σε λίγο ξέσκεπα τα λίγα στήθια μένουν!

Αθάνατή ‘σαι, που ποτέ, βροντή, δεν ήσυχάζεις;».

Στην πλώρη, που σκιρτά, γυρτός, τουτά ‘π’ ο ξένος ναύτης.

Δειλιάζουν γύρου τα νησιά, παρακαλούν καί κλαίνε,

και με λιβάνια δέχεται και φώτα τον καημό τους

ο σταυροθόλωτος ναός και το φτωχό ξωκλήσι.

(Παραλλαγή)

Μες στα χαράματα συχνά, και μες στα μεσημέρια,

κι όταν θολώσουν τα νερά, κι όταν πληθύνουν τ’ άστρα,

ξάφνου σκιρτούν οι ακρογιαλιές, τα πέλαγα κι οι βράχοι.

Γέρος μακριά, π’ απίθωσε στ’ αγκίστρι τη ζωή του,

το πέταξε, τ’ αστόχησε, και περιτριγυρνώντας:

«Αραπιάς άτι, Γάλλου νους, βόλι Τουρκιάς, τοπ’ Άγγλου!

Πέλαγο μέγ’, αλίμονο, βαρεί το καλυβάκι·

σε λίγην ώρα ξέσκεπα τα λίγα στήθη μένουν!

Αθάνατή ‘σαι, που, βροντή, ποτέ δεν ησυχάζεις;».

IV

Αλλ’ ήλιος, αλλ’ αόρατος αιθέρας κοσμοφόρος,

από το μαύρο σύγνεφο κι από τη μαύρη πίσσα,

ο στύλος φανερώνεται, με κάτου μαζωμένα

τα παλληκάρια τα καλά, μ’ απάνου τή σημαία,

που μουρμουρίζει και μιλεί και το Σταυρόν απλώνει

παντόγυρα στον όμορφον αέρα της αντρείας.

Κι ο ουρανός καμάρωνε, κι η γη χεροκροτούσε·

κάθε φωνή κινούμενη κατά το φώς μιλούσε,

κι εσκόρπα τα τρισεύγενα λουλούδια της αγάπης:

«Όμορφη, πλούσια, κι άπαρτη, και σεβαστή, κι αγία!».

V

Και τώρα δα, τ’ αράθυμο πάτημ΄ αργοπορώντας,

κατά το κάστρο το μικρό πάλε κοιτά, και σφίγγει,

σφίγγει στενά τη σπάθα του στο λαβωμένο στήθος,

που μέσα αγρίκα την ψυχή μεγάλη και τη θλίψη.

VI

Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη,

κι η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκειά της ώρα,

και μες στη σκιά που φούντωσε και κλει δροσιές και μόσχους

ανάκουστος κιλαϊδισμός και λιποθυμισμένος.

Νερά καθάρια καί γλυκά, νερά χαριτωμένα,

χύνονται μες στην άβυσσο τη μοσχοβολισμένη,

και παίρνουνε το μόσχο της, κι αφήνουν τη δροσιά τους,

κι ούλα στον ήλιο δείχνοντας τα πλούτια της πηγής τους,

τρέχουν εδώ, τρέχουν εκεί, και κάνουν σαν αηδόνια.

Έξ αναβρύζει κι η ζωή σ’ γή, σ’ ουρανό, σε κυμα.

Αλλά στης λίμνης το νερό, π’ ακίνητό ‘ναι κι άσπρο,

ακίνητ’ όπου κι αν ιδείς, και κάτασπρ’ ως τον πάτο,

με μικρόν ίσκιον άγνωρον έπαιξ’ η πεταλούδα,

που ‘χ’ ευωδίσει τσ’ ύπνους της μεσα στον άγριο κρίνο.

– «Αλαφροΐσκιωτε καλέ, για πες απόψε τι ‘δες;».

– «Νύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια!

Χωρίς ποσώς γης, ουρανός και θάλασσα να πνένε,

ουδ’ όσο καν η μέλισσα κοντά στο λουλουδάκι,

γύρου σε κάτι ατάραχο π’ ασπρίζει μες στη λίμνη,

μονάχο ανακατώθηκε το στρογγυλό φεγγάρι,

κι όμορφη βγαίνει κορασιά ντυμένη με το φως του!».

VIII

«Άγγελε, μόνο στ’ όνειρο μου δίνεις τα φτερά σου;
Στ’ όνομ’ Αυτού που σ’ τα ‘πλασε, τ’ αγγειό τσ’ ερμιάς τα θέλει.

Ιδού που τα σφυροκοπώ στον ανοιχτόν αέρα,

χωρίς φιλί, χαιρετισμό, ματιά, βασίλισσές μου!

Τα θέλω γω, να τα ‘χω γω, να τα κρατώ κλεισμένα,

εδώ π’ αγάπης τρέχουνε βρύσες χαριτωμένες».

XII

Και βλέπω πέρα τα παιδιά και τες αντρογυναίκες

γύρου στη φλόγα π’ άναψαν, και θλιβερά τη θρέψαν

μ’ αγαπημένα πράματα και με σεμνά κρεβάτια,

ακίνητες, αστέναχτες, δίχως να ρίξουν δάκρυ·
και γγιζ’ η σπίθα τα μαλλιά και τα λιωμένα ρούχα.

Γλήγορα, στάχτη, να φανείς, οι φούχτες να γιομίσουν.

Είν’ έτοιμα στην άσπονδη πλημύρα των αρμάτων
δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά, κι ελεύθεροι να μείνουν

εκείθε με τους αδελφούς, εδώθε με το Χάρο.

Τουφέκια τούρκικα, σπαθιά
το ξεροκάλαμο περνά.

ΑΠΟ ΤΑ ΙΤΑΛΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΑΤΑ

Μάρθα:

«Il perchι di tanto guardare, di tanto sommesso parlare del mondo che a me d’ innanzi passava, mi fu rivelato dalla grande e soave ricchezza dell’ amor vostro. Ed ora non so come tutto questo mi s’ affaccia come ombra. Tutti gli oggetti che una volta inafferrabili nella loro altezza mi si mostravano, ora mi si affacciano, come a chi θ piantato sopra alta montagna, s’ affaccia nel basso mare 1αΑ sua imagine. Cos¨¬ non tutto ¨¨ perduto per noΙο ¦©¦Ο ho cessato di guardare in questo frutto del mio grembo un’ imagine come quella che fanno sul petto i marinari coll’ ago, ho cessato d’ invidiare l’ uccelletto che trov¨° un granello e canΜava. ¦¬a co uccello, mentre l’ ardore estivo infuoca la natura, trova il suo bene nell’ ombra fresca e l’ accoglie colla piccola anima e con qualche suono fuggevole, cosμ io dal vortice degli armati che mi cingono numerosi, strepitanti, trionfanti, mi ricovro in luogo dove sono raccolti tutti i troni della terra – Ιο parlo di te, ο benefica Mina dell’ alba».

(ΑΕ 478 Β. Ανήκει στο Γ’ σχεδίασμα)

(Μετάφραση)

Μάρθα :

«Η αιτία τόσου κοιτάγματος, τόσης χαμηλόφωνης ομιλίας του κόσμου που περνούσε εμπρός μου, μου αποκαλύφθηκε από τον μεγάλο και γλυκό πλούτο της αγάπης σας. Και τώρα όλα αυτά που μας συμβαίνουν μου παρουσιάζονται σαν σκιές. Όλα όσα κάποτε μου φαίνονταν ασύλληπτα μακριά και ψηλά, τώρα μοιάζουν για μένα όπως όταν βλέπει κανείς από την ψηλή όχθη την εικόνα του κάτω στην επιφάνεια του νερού. Δέν χάθηκαν λοιπόν όλα για μας. Έπαψα να βλέπω αυτό το αδυνατισμένο παιδί μου σαν μιά ζωγραφιά πού κάνουν στο στήθος τους οι
θαλασσινοί με το βελόνι. Έπαψα να ζηλεύω το πουλάκι που βρήκε ένα μικρό σπόρο και τραγούδησε. Αλλά όπως αυτό το πουλί, όταν η καλοκαιρινή ζέστη φλογίζει τη φύση, βρίσκει την ευτυχία του στη δροσερή σκιά και τη δέχεται με τη μικρή ψυχή του και μ’ ένα φευγαλέο κελάϊδημα, έτσι κι εγώ, από τη δίνη των οπλισμένων εχθρών που με κυκλώνουν, πολυάριθμοι, θορυβώδεις, θριαμβευτικοί, βρίσκω καταφύγιο σ’ αυτόν εδώ το χώρο όπου έχουν συγκεντρωθεί όλοι οι θρόνοι της γης – μιλώ για σένα, ώ ευεργετικό όρυγμα που θα ανατιναχτείς τα ξημερώματα».

(Il confessore:)

«E questi implacabili nemici furono uniti nelle mie lagrime. Dolce fiato della notte stellata, un sorriso nelle aque e nelle campagne da per tutto… Il tremuoto fece nella forte pietra profonda spaccatura che si coperse di fiori, che tremolavano all’ aura ed al sole…
Se mai fosse qualche cosa di non afferrabile, il martirio, il sangue lo scorterΰ, perchι mi par impossibile come possa passare al di lΰ uno solo di noi…
Come ombra erra το κοπαδάκι μου sotto la stellifera notte fresca dalle preghiere, tranquilla come se il cielo avesse piovuto il pane».
(Μετάφραση)

Ο Πνευματικός:
«Kι αυτοί οι ανελέητοι εχθροί ενώθηκαν στα δακρυά μου. Γλυκειά πνοή της ξάστερης νύχτας, ένα χαμόγελο πάνω στα νερά και παντού στην εξοχή… Ο σεισμός άνοιξε στο σκληρό βράχο βαθύ χάσμα που σκεπάστηκε με λουλούδια που έτρεμαν στην αύρα και στον ήλιο…
Αν τύχει να γίνει κάτι απ’ αυτό που τώρα μοιάζει ανέφικτο, θα το συνοδέψει το μαρτύριο καί το αίμα. Γιατί μου φαίνεται αδύνατο να μπορέσει να περάσει απέναντι και ένας μόνο από μας.
Σαν σκιά πλανιέται το κοπαδάκι μου μέσα στη νύχτα με τ’ άστρα, νύχτα δροσερή από τις προσευχές, γαλήνια σαν να είχε βρέξει ψωμί ο ουρανός».

 

Εκδόσεις: Στιγμή

Συγγραφέας: Διονύσιος Σολωμός

 

Γεννήθηκε στην Ζάκυνθο το 1798, από αριστοκρατική οικογένεια. Το 1808 στάλθηκε στην Ιταλία για σπουδές και σπούδασε νομικά. Μετά από δέκα χρόνια επιστρέφει στη Ζάκυνθο με γερή φιλολογική μόρφωση. Εκείνη την εποχή γίνεται δεκτός σε μια φιλολογική οργάνωση όπου αναγνωρίζεται ως στιχουργός. Στο τέλος του 1828 εγκαταλείπει τη Ζάκυνθο και εγκαθίσταται στη Κέρκυρα για να αφοσιωθεί στην ποίηση. Το 1833 ένα σοβαρό οικογενειακό γεγονός τον ταράζει, ο ετεροθαλής αδελφός του δηλώνει στις λιμενικές αρχές την κληρονομιά από τον πατέρα του και τη διεκδικεί. Όλα τα χρόνια που έζησε στην Κέρκυρα δεν έκανε ούτε ένα ταξίδι στην ελευθερωμένη Ελλάδα γιατί, όπως υποστηρίζεται, “δεν εσυνηθούσε να θεατρίζει στο εθνικό του φρόνηματα αλλά μες το άγιο βήμα της ψυχής”. Όταν ο Σολωμός γύρισε από την Ιταλία, έφερε μαζί του ποιήματα θρησκευτικού περιεχομένου. Αργότερα δημιουργεί αυτοσχέδια σονέτα και τέλος λυρικά ποιήματα. Το πρώτο εκτενές ποίημα του Σολωμού είναι ο “Ύμνος εις την Ελευθερία” που είναι γραμμένος σε τετράστιχες στροφές. Ο Σολωμός πέθανε το Φεβρουάριο του 1857 από εγκεφαλική συμφόρηση. Τα οστά του μεταφέρθηκαν το 1865 στη Ζάκυνθο και τοποθετήθηκαν στην αρχή σε ένα μικρό μαυσωλείο στον τάφο του Κάλβου. Επίσης χαρακτηριστικό είναι ότι ο Σολωμός ως ποιητής απέκτησε φήμη από τα νεανικά του χρόνια και ότι με το πέρασμα των δεκαετηρίδων το ποιητικό του έργο δεν ξεπεράστηκε.