Τα άγρια περιστέρια

Νίκη Αναστασέα
Τα άγρια περιστέρια
Εξι ιστορίες
Εκδόσεις Καστανιώτη,
σελ. 187, τιμή 9,59 ευρώ

Το προηγούμενο βιβλίο της Νίκης Αναστασέα υπό τον τίτλο Πολύ χιόνι μπροστά στο σπίτι (2012) ήταν ένα μυθιστόρημα για τις ακανθώδεις όψεις της καθημερινής ζωής και τα σκοτεινά προβλήματα των οικογενειακών σχέσεων. Η συγγραφέας επανακάμπτει τώρα με έξι εκτενείς ιστορίες (δύσκολο να τις χαρακτηρίσει κανείς νουβέλες ή διηγήματα) που έχουν και πάλι ως επίκεντρο την οικογένεια, με τη διαφορά ότι τώρα θα χρειαστεί να προσθέσουμε στην τελευταία τον σκληρό πυρήνα του μοναχικού Εγώ: ένα Εγώ το οποίο μπορεί ανά πάσα στιγμή να βάλει φωτιά στον περίγυρό του τινάζοντας ό,τι βρεθεί μπροστά του στον αέρα. Η αλήθεια είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι ήρωες της Αναστασέα παραμένουν προσηλωμένοι στις ανάγκες του σαρκίου τους, ποδοπατώντας αγρίως τις προσβλέψεις των άλλων. Οχι όλοι, όμως, και όχι με παρόμοιο κάθε φορά τρόπο.
Για να ξεκινήσω από την ανεξέλεγκτη διαστολή του Εγώ, κανένας δεν είναι σε θέση να προλάβει το κακό όταν έχει ενώπιόν του ανθρώπους που είναι κυριαρχημένοι από τα συμπλέγματά τους: συμπλέγματα τα οποία δεν τους αφήνουν να δουν πέρα από τη μύτη τους και να συμπλεύσουν έστω και υποτυπωδώς με εκείνους που τους περιστοιχίζουν. Χωρισμένη εδώ και καιρό από άντρα και εραστή, μια πρώην ταβερνιάρισσα θα πλευρίσει ερωτικά έναν μετανάστη και όταν θα πέσει πάνω στη διακριτική του άρνηση θα ξεσηκώσει τους πάντες εναντίον του και θα τον απομακρύνει εν ριπή οφθαλμού από τον τόπο της δουλειάς και της διαμονής του. Και ένας πιστός ωστόσο σύζυγος δεν θα επιδείξει διαφορετική συμπεριφορά όταν η γυναίκα του θα διεκδικήσει κάτι παραπάνω από τον ρόλο του στολισμένου πακέτου τον οποίο της επιφυλάσσει. Η συνέπεια θα είναι η απόλυτη καταστροφή της. Και μια μάνα, όμως, που δεν αντέχει άλλο να θρηνεί για τον γιο της, ο οποίος έχει μπλέξει με τα ναρκωτικά, δεν διστάζει να του βάλει μιαν ώρα αρχύτερα στα χέρια το διαβατήριο για τον άλλον κόσμο.
Μπορεί, παρ’ όλα αυτά, να υπηρετεί κανείς μόνο τον εαυτό του χωρίς να προξενεί ανεπανόρθωτες βλάβες στους γύρω του. Οπως η καρατερίστα ηθοποιός που εν όψει της πρώτης πρωταγωνιστικής  εμφάνισής της θα αγνοήσει τη συμπαράσταση και τις παροτρύνσεις του σκηνοθέτη και των συναδέλφων της, θα περάσει μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα όλα τα στάδια της υστερίας και του πανικού, αλλά στο τέλος δεν θα καταρρεύσει και θα κατορθώσει να σταθεί όρθια στο σανίδι, πετυχαίνοντας έναν έστω και απεγνωσμένο θρίαμβο.
Τίποτε δεν τελειώνει πάντως στην ανθρώπινη γκάμα και περί της ισχύος αυτού δεν επιτρέπουν την παραμικρή αμφιβολία οι δύο άλλες ιστορίες του βιβλίου. Στην πρώτη ένας σύζυγος εντελώς διαφορετικός από τον προηγούμενο συμμετέχει αγόγγυστα στο θέατρο παραλόγου το οποίο έχει στήσει η συμβία του προκειμένου να απωθήσει το γεγονός του θανάτου της κόρης τους. Στη δεύτερη ιστορία μια μεγαλοκοπέλα δέχεται να στερηθεί το μοναδικό της αποκούμπι, το αυτιστικό παιδί της νύφης της (το παιδί μπαίνει σε ίδρυμα), για να μην της στερήσει την ευκαιρία να αποκτήσει μια νέα, ισορροπημένη και υγιή ζωή.
Ο λόγος στα έξι κομμάτια του βιβλίου είναι μοιρασμένος. Τα τρία εξ αυτών είναι μονόλογοι χωρίς μεγάλα ξεσπάσματα και με σαφώς περιορισμένο το παραληρηματικό στοιχείο. Τα υπόλοιπα τρία συνιστούν τριτοπρόσωπες αφηγήσεις, με τον εκάστοτε αφηγητή να κρατάει φανερή απόσταση από τα δρώμενα. Η εκφραστική αυτή μετριοπάθεια έχει πολύ συγκεκριμένη αιτία. Η Αναστασέα θέλει να φτάσει αργά στο ζητούμενο, να μη μας προετοιμάσει από νωρίς για την τελική έκβαση της δράσης, η οποία θα διατηρήσει αμείωτη ως και την έξοδο την προσοχή μας, δημιουργώντας  μιαν ατμόσφαιρα διακριτικού σασπένς. Εξίσου φροντισμένη δείχνει και η ανθρωπολογία των ιστοριών της. Είτε κινούνται στον αρνητικό πόλο είτε οδεύουν προς τον θετικό (πολλώ δε μάλλον όταν σταθμεύουν στην ενδιάμεση ζώνη), οι χαρακτήρες δεν καταλήγουν ποτέ μονόπαντοι. Προσδιορισμένοι από τις αντινομίες και τις αντιφάσεις τους, σημαδεμένοι από την οικογενειακή ή την ατομική τους προϊστορία, αναγκασμένοι οτιδήποτε κι αν πράξουν να ψυχανεμιστούν και την άλλη πλευρά των καταστάσεων (ακόμη κι αν μια τέτοια προοπτική δεν θα μπορέσει να τους γλιτώσει από τον εκμηδενισμό και τη διάλυση), οι πρωταγωνιστές της Αναστασέα θα μείνουν από την αρχή ως το τέλος χειροπιαστά, ολοζώντανα πλάσματα. Οσο για τις μικρές ευτυχίες και τις βαριές δυστυχίες τους, θα προκύψουν κι αυτές χωρίς χαρούμενα πετάγματα ή μελοδραματικές κορόνες αλλά σύμφωνα με το καθημερινό μέτρο των πραγμάτων. Σοφές επιλογές, σοφότερο αποτέλεσμα.

Πηγή: tovima.gr