Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων – 40 χρόνια ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ

Από τις λίμνες διεθνούς σημασίας του Βορρά, μέχρι τους μικρούς νησιωτικούς υγρότοπους και τα αστικά ρέματα, οι υγρότοποι αποτελούν πολύτιμο καταφύγιο για χιλιάδες οργανισμούς. Φέτος, η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων, που έχει καθιερωθεί να γιορτάζεται στις 2 Φεβρουαρίου, ανήμερα της υπογραφής της Συνθήκης Ραμσάρ για την προστασία των υγροτόπων στην ομώνυμη πόλη του Ιράν πριν από 51 χρόνια, συμπίπτει με τον εορτασμό των 40 χρόνων της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας και της αδιάλειπτης δράσης της για την προστασία και ανάδειξη των ελληνικών υγροτόπων.

Από το Πρόγραμμα Φύλαξης των Αργυροπελεκάνων στον Αμβρακικό τη δεκαετία του ’80, μέχρι τις τρέχουσες δράσεις παρακολούθησης των αποικιών του είδους στον Αμβρακικό και το Μεσολόγγι και από τη φύλαξη της αποικίας των ερωδιών στο Πόρτο Λάγος τη δεκαετία του ’90, μέχρι τις σημερινές διασυνοριακές δράσεις για την προστασία της Νανόχηνας, η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ συνεχίζει την προσπάθεια διαφύλαξης και ανάδειξης των υγροτοπικών οικοσυστημάτων και της εύθραυστης φύσης που φιλοξενούν. Από τότε μέχρι σήμερα πολλά έχουν αλλάξει, νέες απειλές και προκλήσεις έχουν έρθει στο προσκήνιο αλλά η ανάγκη διαφύλαξης των πολύτιμων αυτών ενδιαιτημάτων ως χώρους διαβίωσης των υδρόβιων πουλιών παραμένει πάντα επιτακτική.

Δέκα μεγάλες υγροτοπικές περιοχές της Ελλάδας περιλαμβάνονται στον Κατάλογο των Υγροτόπων Διεθνούς Σημασίας (Υγρότοποι Ραμσάρ), η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων βρίσκεται στον Βορρά. Όλοι αυτοί οι μεγαλειώδεις υγρότοποι, καθώς και πολλοί άλλοι μικρότεροι, συνθέτουν μερικά από τα ομορφότερα τοπία της χώρας μας και, ταυτόχρονα, αποτελούν περιοχές με σπουδαία αξία και σημασία τόσο για τη φύση όσο και για τον άνθρωπο. Οι υγρότοποι επιτελούν μια σειρά από πολύτιμες οικολογικές λειτουργίες: φιλοξενούν μια πλούσια βιοποικιλότητα, συγκρατούν το νερό της βροχής εμπλουτίζοντας με αυτό τον υδροφόρο ορίζοντα, επιδρούν θετικά στο μικροκλίμα αμβλύνοντας τις ακραίες θερμοκρασίες και στηρίζουν ένα μεγάλο εύρος ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Επιπλέον, ιδιαίτερα οι παράκτιοι υγρότοποι, αποτελούν σημαντική ασπίδα ενάντια στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Κι όμως, παρά την μεγάλη τους αξία, ο φετινός εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Υγροτόπων βρίσκει και πάλι τους ελληνικούς υγροτόπους να απειλούνται και να εξακολουθούν να υποφέρουν από πλήθος σοβαρών προβλημάτων. Και, δυστυχώς, από αυτή τη «μοίρα» δεν εξαιρείται σχεδόν κανείς: ακόμα και σε μεγάλους υγρότοπους διεθνούς σημασίας, που είναι ενταγμένοι στον κατάλογο της Συνθήκης Ραμσάρ, καθώς και στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000, έχουν διαπιστωθεί πολλά και σοβαρά περιστατικά λαθροθηρίας, όπως στο Κοτύχι και τη Στροφυλιά -όπου η «εμπόλεμη» κατάσταση που επικρατεί κάθε άλλο από προστατευόμενη περιοχή θυμίζει, αλλά και στον Αμβρακικό και τις εκβολές του Αξιού.

Περιστατικά λαθροθηρίας όμως αποτελούν «καθημερινότητα» και για πολλούς άλλους, μικρότερους, υγρότοπους, όπως η λιμνοθάλασσα Κορισσίων στην Κέρκυρα, όπου πριν από λίγες μέρες είχαμε ένα περιστατικό θανάτωσης Φοινικόπτερων. Ωστόσο, η σοβαρότερη και μη αναστρέψιμη απειλή για τα υγροτοπικά οικοσυστήματα είναι η υποβάθμιση και καταστροφή των ενδιαιτημάτων τους, ιδίως στους μικρούς υγρότοπους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των υγροτόπων της Περαίας, κοντά στη Θεσσαλονίκη, όπου σχεδιάζεται η δημιουργία «Βιομηχανικού-Τεχνολογικού Πάρκου» εντός της υγροτοπικής περιοχής, γεγονός που θα σημάνει την ολοκληρωτική της εξαφάνιση. Ανάλογο κίνδυνο αντιμετωπίζει και ο Natura 2000 υγρότοπος της Βραυρώνας στην Αττική, στις εκβολές του ποταμού Ερασίνου, λόγω των σχεδιαζόμενων αντιπλημμυρικών έργων που αγνοούν πλήρως την οικολογική αξία της περιοχής.

Η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων δεν αποτελεί μια ημέρα γιορτής αλλά μία ακόμα ημέρα ανησυχίας και επαγρύπνησης, όπως κάθε χρόνο, όπως όλον τον χρόνο. Και είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε ότι κάθε υγρότοπος μετράει! Οι μικροί υγρότοποι είναι εξίσου σημαντικοί με έναν υγρότοπο διεθνούς προστασίας, γιατί είναι πολύτιμοι σταθμοί ξεκούρασης και ανεφοδιασμού για χιλιάδες μεταναστευτικά πουλιά αλλά και δεκάδες άλλα είδη οργανισμών που βρίσκουν σε αυτούς το μοναδικό τους καταφύγιο. Ακόμα και το πιο μικρό υγροτοπάκι μπορεί να αποβεί σωτήριο για έναν κουρασμένο φτερωτό μετανάστη, αλλά και μια «όαση» φύσης για εμάς τους ίδιους.