Ο νερόμυλος «Καλαγιά» στο «Μπέτσι» της Συκιάς

Ο νερόμυλος αυτός βρίσκεται στην τοποθεσία «Μπέτσι» της Συκιάς (όρια Βελιών – Συκιάς). Μπορούμε να τον βρούμε εάν στο ύψος της Εθνικής Οδού, στο σημείο που συναντάμε το γεφυράκι του Μαραγκού, ακολουθήσουμε έναν αγροτικό δρόμο προς την κατεύθυνση Φοινίκι, φθάνοντας μετά από πορεία διαδρομής ενός περίπου χλμ, στην περιοχή «Μπέτσι», θα τον αντικρίσουμε κοντά σε ένα ρέμα, στο σημείο που βρίσκονται αρκετά κυπαρίσσια μαζί. Ανήκε, σύμφωνα με μαρτυρίες πολλών ηλικιωμένων κατοίκων των γύρω χωριών, στο Γεώργιο Τσιριγώτη (Καλαγιά), από τις Βελιές, που έμενε στο Μπέτσι γι’ αυτό και ο μύλος ονομαζόταν έτσι.

Το μέρος που είχε επιλεγεί για να χτιστεί ο υδρόμυλος δεν ήταν τυχαίο, αφού κάποτε το ρέμα αυτό, που κατεβαίνει από τα βουνά των Αγίων Θεοδώρων και Φοινίκι (Κεφαλόβρυσο) κατέβαζε αρκετό νερό, σε σύγκριση με αυτό των σημερινών ημερών, που κατεβάζει μόνο όταν βρέξει πολύ. Ως απόδειξη αυτού είναι ότι το ρέμα αυτό που κατρακυλώντας απ’ τα γύρω βουνά περνάει δίπλα από το μύλο Καλαγιά , είναι το ίδιο που διέρχεται και από την περιοχή που βρίσκονται τα δύο γεφυράκια του Μαραγκού, στο ύψος της Παλαιάς και Νέας Εθνικής Οδού αντίστοιχα, τα οποία κατασκευάστηκαν για τον ίδιο λόγο άλλωστε στο συγκεκριμένο σημείο.

Από πληροφορία που έλαβα από ηλικιωμένο Βελιώτη, πολύ καλό γνώστη της περιοχής, λίγο πιο πάνω από το μύλο, στην άκρη του ρέματος, στα χρόνια πριν τη δεκαετία του 1950, υπήρχε μια πηγή τα νερά της οποίας διοχετεύονταν και συγκεντρώνονταν στη μεγάλη δεξαμενή, που βρίσκεται λίγο πιο πάνω από το μύλο (βλ. πρώτη εικόνα) και από εκεί κατευθύνονταν στο υπερυψωμένο αυλάκι (βλ. δεύτερη εικόνα) και το Βουτσί, προκειμένου πέφτοντας να κινήσουν τη φτερωτή του.

Ιδιαίτερη όμως εντύπωση στο μύλο αυτόν προξενεί το γεγονός ότι το Βουτσί του δεν ήταν κατασκευασμένο από καλούπια πωρόλιθων ή τσιμέντου, όπως ήταν όλων των άλλων που έχω συναντήσει έως σήμερα, αλλά ένα μέρος του ήταν κατασκευασμένο από μία κυλινδρική μακρόστενη κατασκευή που μοιάζει με συναρμολόγηση περισσοτέρων του ενός βαρελιών. Έτσι κατασκεύαζαν τα πολύ παλιά χρόνια το Βουτσί των νερόμυλων. Εξάλλου στην κυριολεξία της η λέξη Βουτσί σημαίνει βυτίο – βαρέλι – βαγένι (όλες μεταξύ τους συνώνυμες).

Καλό είναι να πεταχτεί κάποιος ως το «Μπέτσι» για να γνωρίσει και να θαυμάσει από κοντά τον μοναδικό στο είδος του νερόμυλο «Καλαγιά», καθώς είναι ένα από τα πολλά εκείνα θαυμαστά έργα που είχαν κατασκευάσει οι πρόγονοί μας, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες της ζωής και να μπορέσουν έτσι να τα καταφέρουν.

Κείμενο-Φωτό: Νίκος Αργείτης