Μεσογειακή διατροφή και τοπικά προϊόντα ως αειφορική αξία
Γράφει ο Νεκτάριος Μαστορόπουλος

Οι τρομερές αλλαγές που σημειώθηκαν τα τελευταία 50 χρόνια

Ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της σύγχρονης επιδημιολογίας πέρα από τον καρκίνο είναι η ταυτόχρονη «επιδημία» της παχυσαρκίας

Μετά το  κάπνισμα η παχυσαρκία είναι ο δεύτερος παράγοντας κινδύνου για καρκίνο

Μόνο πρόσφατα αρχίσαμε να αντιλαμβανόμαστε ότι έχουν κοινή προέλευση.

Από τους πολλούς παράγοντες που μετά τη δεκαετία του 1940, συνέβαλαν ώστε ο καρκίνος και η παχυσαρκία έγιναν επιδημία, παραθέτουμε τους τρεις ποιο σημαντικούς κατά την γνώμη των ειδικών:

– Αλματώδης αύξηση στην κατανάλωση ζάχαρης και λευκών αλεύρων

– Διαταραχή της ισορροπίας μεταξύ ω6 και ω3

– Περιβαλλοντικοί παράγωντες: Πλημμυρίδα από συνθετικές χημικές ουσίες:

–  1εκατ. τόνοι το χημικών ουσιών παράχθηκαν το 1930

–  200 εκατομμύρια τόνοι το 2000

Ο καρκίνος τρέφεται με ζάχαρη

Ότο Χάινριχ Βάρμπουρκγκ Γερμανός καθηγητής, βραβείο Νόμπελ ιατρικής: ο μεταβολισμός των όγκων στηρίζεται  σε μεγάλο βαθμό στην κατανάλωση γλυκόζης (τη μορφή που παίρνει στον οργανισμό μας, η ζάχαρη που τρώμε). Μάλιστα η τομογραφία ΡΕΤ (τομογραφία ποζιτρονίων), εντοπίζει ακριβώς τις περιοχές του σώματος που καταναλώνουν περισσότερη γλυκόζη, όπου εκεί πιθανότατα υπάρχει αναπτύσσεται καρκίνος.

Ζάχαρη και λευκά άλευρα = δηλητήρια = αύξηση γλυκαιμικού δείκτη = έξαρση φλεγμωνών = καρδιοπάθειες , ζάχαρο, καρκίνος

Τρώμε ζάχαρη, λευκά άλευρα, μαγιά επεξεργασμένο ρύζι κλπ:  έκλυση ινσουλίνης + έκλυση ΙFG (ινσουλινοειδής αυξητικός παράγοντας) – διέγερση κυτταρικής ανάπτυξης – προαγωγή παραγόντων φλεγμονής (το υπόβαθρο φλεγμονής είναι άπαραίτητο για την ανάπτυξη του καρκίνου).

Ας σκεφτούμε μόνο για σήμερα, εάν καταναλώσαμε τροφή που να μην περιείχε λευκό αλεύρι, μαγιά ή ζάχαρη. Πιστεύω σχεδόν κανένας δεν θα βρεθεί που να απαντήσει αρνητικά.

Προτιμάμε άλευρα ολικής άλεσης, ψωμί με προζύμι όπως παλιά, ζυμαρικά ολικής και ρύζι αναποφλίωτο ή ρύζι μπαζμάτι που δεν αυξάνει τόσο τον γλυκαιμικό δείκτη.

Όταν ρώτησα κάποτε μια γιαγιά που έφτιαχνε τσαϊτια και πίτα (πολύ υγιεινά και νόστιμα τοπικά εδέσματα) από πότε χρησιμοποιεί λευκό αλεύρι για να τα φτιάχνει, μου απάντησε ότι παλαιότερα χρησιμοποιούσαμε το αλεύρι ολικής που αναλόγως το περνάγαμε από κόσκινο, ενώ στην ερώτησή μου γιατί δεν χρησιμοποιεί πια τέτοια αλεύρια, μου απάντησε ότι όλοι αυτό κάνουν σήμερα για ευκολία.

Τα γονίδιά μας είναι προσαρμοσμένα να καταναλώνουμε 2 κιλά μέλι το χρόνο.

1930 μέση κατανάλωση: 5 κιλά ζάχαρη το χρόνο

1990 μέση κατανάλωση: 70 κιλά  ζάχαρη το χρόνο

Και βέβαια η βιομηχανίες έχουνε κατασκευάσει ένα «θαυματουργό» σιρόπι με φρουκτόζη από καλαμπόκι που χρησιμοποιείται στα περισσότερα επεξεργασμένα τρόφιμα μετά το 1950, και είναι βέβαια χειρότερο από δηλητήριο.

Δύο χαρακτηριστικά διατροφικά παράδοξα όπως αναδείχθηκαν, ύστερα από μεγάλες έρευνες διεθνών οργανισμών και πανεπιστημίων:

Αμερικανικό παράδοξο:

Αύξηση της παχυσαρκίας σε περίοδο μείωσης της κατανάλωσης λίπους.

• Από το 1976 έως 2000 μείωση κατά 11% της κατανάλωσης λίπους και 4% των θερμίδων
• Το ίδιο διάστημα αύξηση κατά 31% της παχυσαρκίας στην Αμερική

Ισραηλινό παράδοξο:

Ένα από τα χαμηλότεραεπίπεδα χοληστερίνης στον κόσμο και ένα από τα μεγαλύτερα, σε εμφράγματα, παχυσαρκία, καρκίνο.

Λόγω των θρησκευτικών κανόνων που επικρατούν στο Ισραήλ δεν επιτρέπεται στο ίδιο γεύμα η κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων, με αποτέλεσμα να αντικατασταθεί το βούτυρο με φυτικές μαργαρίνες, πλούσιες σε ω6.

• Μαργαρίνη (αναλογία ω6:ω3 = 70:1), επεξεργασμένα τρόφιμα (κουλουράκια, κράκερ, τάρτες, τσιπς, με σογιέλαιο (αναλογία ω6:ω3 = 7:1), φοινικέλαιο ή έλαιο κανόλα (αναλογία ω6:ω3 = 3:1), τρανσ λιπαρά, υδρογονωμένα (δεν μπαγιατεύουν ποτέ). Τα υδρογονωμένα λιπαρά χρησιμοποιούνται σχεδόν σε όλα τα σνακ και τα επεξεργασμένα τρόφιμα που καταναλώνουμε, διότι τα προϊόντα αυτά μπορούν να παραμένουν επί μήνες στα ράφια των σουπερμαρκετ και να φαίνονται ολόφρεσκα.

Τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα, ότι φταίει για την παχυσαρκία;

Η κλασική απάντηση είναι ότι οφείλεται κυρίως στις τροφές – σκουπίδια, στα λίπη, στην καθιστική ζωή κλπ, εντούτοις μετά από αποκαλυπτικές έρευνες επιστημόνων και ερευνητικών κέντρων, άρχισε να διαγράφεται μια άλλη προσέγγιση στα αίτια της παχυσαρκίας, που στις μέρες μας έγινε πια επιδημία. Χαρακτηριστικό είναι ότι η Ελλάδα, παρά τη λεγόμενη Μεσογειακή διατροφή είναι στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως.

Οι Ζεράρ Ελό, Πιέρ Βιλ, Φιλίπ Γκενσέ και ομάδα Γάλλων ερευνητών ήταν οι πρωτοπόροι που κατάλαβαν τα βαθύτερα αίτια, αφού σε μακροχρόνιες έρευνές τους  απέδειξαν ότι:

• Η μάζα του λιπώδους ιστού στα βρέφη κάτω του ενός έτους στις ΗΠΑ, από το 1970 μέχρι το 1990 αυξήθηκε κατά 100%
• Γιατί;
• Αν πούμε πως για την παχυσαρκία των μεγάλων φταίνε όλες οι κλασικές αιτίες που αναφέραμε πάρα πάνω, τι έχουμε να πούμε για τα μικρά παιδιά ή πολύ περισσότερο για τα παιδιά κάτω του ενός έτους;
• Φταίει η κατανάλωση λιπών ή τζανκς; Ή η καθιστική ζωή. Όχι βέβαια.

Με τι τρέφονται τα παιδιά; Αφού όλο και περισσότερες μανάδες εγκαταλείπουν στις μέρες μας τον μητρικό θηλασμό, φυσικά η τροφή των παιδιών είναι το γάλα της αγελάδας. Ποιας αγελάδας και τι είναι το γάλα της και με τι τρέφεται για να το παράγει, θα δούμε παρακάτω.

• Ω6: προάγουν την αποθήκευση του λίπους και την ακαμψία των κυττάρων, την πήξη και την φλεγμονή ως αντιδράσεις σε εξωτερικές επιθέσεις, διεγείρουν την παραγωγή λιποκυττάρων από την γέννηση και μετά
• Ω3: συμμετέχουν στην ανάπτυξη του νευρικού συστήματος, κάνουν πιο εύκαμπτες τις κυτταρικές μεμβράνες, μειώνουν την φλεγμονή, μειώνουν την πήξη του αίματος, μειώνουν τα λιποκκύταρα.

Τι τρώει η αγελάδα, με της οποίας τα προϊόντα τρεφόμαστε στη συνέχεια εμείς; Σύγχρονη διατροφή των ζώων

• Καλαμπόκι, σόγια, σιτάρι (αναλογία ω6/ω3 από 15/1 μέχρι 40/1)
• Ορμόνες (εστραδιόλη, ζερανόλη για αύξηση του βάρους, ΒST σωματοτροπίνη για αύξηση παραγωγής γάλακτος)
• Αντιβιοτικά
• Ζώα που εκτρέφονται με καλαμπόκι – σόγια, δεν έχει το τυρί τους  CLA (συζευγμένο λινελαϊκό οξύ – αντικαρκινικό)

Άρτεμης Σιμοπούλου (MD διατροφολόγος, τμήμα διατροφικής έρευνας των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας)

Μελέτη της έδειξε, ότι τα αυγά από κότες που τρέφονται με καλαμπόκι, έχουν αναλογία ω6:ω1 =  20/1

Εξαφανίστηκαν οι αυτόχθονες φυλές οικόσιτων ζώων

Τα τελευταία 50 χρόνια, εκτός των άλλων εγκαταλείψαμε την εκτροφή των παραδοσιακών φυλών οικόσιτων ζώων και τα αντικαταστήσαμε με εισαγόμενα βελτιωμένα είδη. Ζώα με μεγαλύτερη παραγωγή σε γάλα και κρέας. Αληθινά εργοστάσια.

Δεν μας έκανε η ντόπια κότα που γεννούσε κάθε δύο ή τρεις μέρες, αλλά θέλαμε κότα που να γεννάει κάθε μέρα (μετά από ένα χρόνο βέβαια αυτές τις λεγόμενες αυγόκοτες τις πετάμε και όπως λένε οι χωρικοί, δεν τις τρώνε ούτε τα σκυλιά). Δεν μας έκανε ο κόκορας ο ντόπιος που ήθελε 5 μήνες να αναπτυχθεί και να φτάσει 3 κιλά, θέλαμε τον κόκορα υβρίδιο, που γίνεται σε 2 μήνες 6 κιλά. Δεν μας άρεσε ο ελληνικός αρχαίος χοίρος, θέλαμε τις βελτιωμένες ράτσες που γίνονται σε λίγους μήνες πάνω από 100  κιλά. Δεν μας άρεσαν οι αρχαιότατες ελληνικές αγελάδες που ζούσαν 50 χρόνια και έκαναν 5 με 10 κιλά γάλα, αλλά τις αντικαταστήσαμε από τους γίγαντες που κάνουν 50 κιλά γάλα και ζουν μόλις 10 χρόνια. 

Εκτρέφουμε ζώα, υπερφυσικά, ανώμαλα, με άθλιες συνθήκες εκτροφής, με τη χειρότερη δυνατή τροφή και περιμένουμε τα προϊόντα τους να μας χαρίσουν υγεία;

Ή μήπως τα λεγόμενα χωριάτικα έχουν καμία ποιότητα πια;

Με τι ταΐζουν σήμερα στα χωριά τα ζωντανά μας; Καλαμπόκι – σόγια – στάρι.

Τι φυλές ζώων έχουμε σήμερα στα χωριά μας; Εκείνα που είχαν οι πατεράδες μας; Όχι είναι όλα υβρίδια, βελτιωμένες ράτσες που επειδή δεν έχουν προσαρμοστεί στις συνθήκες τις δικές μας, αρρωσταίνουν πιο εύκολα (άρα θέλουν αντιβιώσεις και φάρμακα) και βέβαια θέλουν περισσότερη τροφή (όχι αγνά χορταρικά) για να γίνουν τα τέρατα, που στο τέλος θα καταναλώσουμε τα προϊόντα τους.

Έχετε ακούσει που λένε τακτικά, πάμε στο χωριό να φάμε ντόπιο κόκορα.

Οι ερωτήσεις που πρέπει να γίνει είναι η εξής:

– Ερώτηση: Από πού πήρες τον κόκορα; Απάντηση: από τον τάδε που πουλάει πουλάκια, είναι ντόπιος.

Η αλήθεια είναι ότι ο τάδε έμπορος όπως όλοι, δεν έχει ντόπια πουλιά, είναι υβρίδια από την Ιταλία, αυτά τα κοτόπουλα είναι «κατασκευασμένα» για να κάνουν ή πολύ κρέας ή πολλά αυγά, δεν είναι φυσιολογικά, δεν κλωσάνε και αρρωσταίνουν πιο εύκολα.

Είναι καταστροφή και σοβαρό πολιτιστικό έλλειμμα να χάσουμε την σπουδαία αυτή κληρονομιά τόσο χιλιάδων χρόνων.

Για χάρη της υγείας μήπως; Για οικονομικούς λόγους; Όχι ούτε στον ένα τομέα, ούτε στον άλλο έχουν να προσφέρουν τίποτα οι ξενικές ράτσες, αντίθετα μάλιστα.

Μελέτη των Γάλλων ερευνητών:

• Διατροφή με μοσχάρι, αρνάκι, χοιρινό, γάλα, κοτόπουλο, αυγά, βούτυρο κλπ:

1) Όταν τα ζώα τρώνε καλαμπόκι, σόγια και σιτάρι η αναλογία στο αίμα σε ω6:ω3 των ανθρώπων που πήραν μέρος ήταν 15 προς 1 υπέρ των ω6.

2) Όταν όμως τα ζώα εκτρέφονταν παραδοσιακά και με 5% βρασμένο λιναρόσπορο αναλογία ω6/ω3 = 1/3

• Ανάλογα αποτελέσματα είχαμε και σε απώλεια βάρους σε άλλη μελέτη με διαβητικούς
• Ακόμα πιο ενδιαφέρουσα ήταν η μελέτη που αφορούσε το ποια από τις δύο κατηγορίες προτιμούν γευστικά οι καταναλωτές και αφού δοκίμασαν χωρίς να γνωρίζουν από ποια ζώα έτρωγαν τα προϊόντα τους, αποδείχθηκε ότι τα προϊόντα των ζώων με τη σωστή διατροφή ήταν τα νοστιμότερα, αφού τα προτίμησε η μεγάλη πλειοψηφία όσων συμμετείχαν στην έρευνα.

Υπάρχουν τέτοια προϊόντα;

• Στο εξωτερικό υπάρχει η πιστοποίηση για ζωικά προϊόντα grass-fed,  για ζώα που εκτρέφονται μόνο με χορτάρι, κάποια στιγμή θα γίνει και στην Ελλάδα.

Για την σωστή διατροφή των ζώων μπορείτε να επισκεφθείτε τα site: www.eatwild.com και www.americangrassfed.com

Tι γίνεται στην Ελλάδα;

Όλο και αυξάνονται οι καλές πρακτικές και όλο και περισσότεροι ασχολούνται με μια γεωργία και κτηνοτροφία, φιλικότερες προς το περιβάλλον και με σεβασμό στην πολιτιστική μας κληρονομιά, αφού πολλοί εκτρέφουν πια τις παραδοσιακές φυλές οικόσιτων ζώων.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η φάρμα του κυρίου Δήμου στην Άβρα Τρικάλων που έχει τιμηθεί με πολλές διεθνείς διακρίσεις, αλλά και τελευταία διάβασα για μια φάρμα στην Μακεδονία όπου ύστερα από μακροχρόνια συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, κατοχύρωσε πατέντα και λάνσαρε στην αγορά κρέας με ω3 λιπαρά από ζώα που εκτρέφονται με ιδανικό τρόπο όπως προαναφέραμε.

• Νέες φάρμες, καλλιέργειες παραδοσιακών ποικιλιών κλπ, βιολογικές καλλιέργειες κλπ συνεχώς πολλαπλασιάζονται και στη χώρα μας.

GREENPEACE: Γιατί κουκί και ρεβίθι;

Τα «ταπεινά» ψυχανθή της ελληνικής γης, όπως το κουκί, το ρεβίθι, το μπιζέλι και το λούπινο, είναι από τις πιο θρεπτικές τροφές όχι μόνο για τον άνθρωπο, αλλά και για τα ζώα.

• Μπορούν να αντικαταστήσουν επάξια την εισαγόμενη σόγια στις ζωοτροφές, με πολλαπλά οφέλη για τους αγρότες, την οικονομία, το περιβάλλον και την υγεία μας:

GREENPEACE: Γιατί κουκί και ρεβίθι; 8 + 1 λόγοι

1. Δεν είναι μεταλλαγμένα.

2. Μειώνουν σημαντικά την “αιμορραγία” συναλλάγματος.

3. Δεν χρειάζονται λιπάσματα.

4. Απαιτούν ελάχιστα ζιζανιοκτόνα και φυτοφάρμακα.

5. Δεν χρειάζονται πότισμα και καλλιεργούνται παντού.

6. Αυξάνουν την προστιθέμενη αξία των ελληνικών ζωικών προϊόντων.

7. Ανοίγουν ορίζοντες για απασχόληση και τοπική ανάπτυξη μέσα από νέες καλλιέργειες

8. Μπορούν να αντικαταστήσουν μη ανταγωνιστικές και περιβαλλοντικά ζημιογόνες, γεωργικές δραστηριότητες (όπως ο καπνός) ή να ξεκουράσουν τα εξαντλημένα από τη συνεχόμενη μονοκαλλιέργεια των σιτηρών, σταροχώραφα.

9. Εμπλουτίζουν τα εδάφη της χώρας.

Σε πρόσφατη εκδήλωση που έγινε στην Αθήνα, παρουσιάστηκε και διανεμήθηκε δωρεάν,  η πρώτη φέτα που παράχθηκε στην Ελλάδα, από γάλα ζώων που ετράφηκαν μόνο με Ελληνικά κτηνοτροφικά φυτά.

Έκθεση Ηνωμένων εθνών για τα τρόφιμα και την γεωργία:

• η γεωργία ευθύνεται για το 65% εκπομπών πρωτοξειδίου του αζώτου (το αέριο αυτό συντελεί 300 φορές περισσότερο στην αύξηση της θερμοκρασίας από ότι το διοξείδιο του άνθρακα)
• Το μεθάνιο από τις αγελάδες λόγω της ατελούς πέψης του καλαμποκιού συντελεί 23 φορές περισσότερο
• Το μεθάνιο από τις αγελάδες είναι το 37% του παγκόσμια εκλυόμενου μεθανίου
• Το 33% της παγκόσμιας καλλιεργήσιμης γης χρησιμοποιείται για παραγωγή καλαμποκιού και σόγιας
• Εκατομμύρια εκτάρια δασών εκχερσώνονται για καλλιέργεια καλαμποκιού και  σόγιας
• Η κτηνοτροφία ευθύνεται περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα για τις βλαπτικές συνέπειες στα αποθέματα του νερού

Διεθνής υπηρεσία αντικαρκινικής έρευνας του Π.Ο.Υ:

• Από τα 100.000 μόρια παράγωγα των βιομηχανιών μετά το 1940, ο Π.Ο.Υ έχει ελέγξει 900
• Από αυτά, μόνο ένα αποδείχτηκε μη καρκινογόνο, τα περισσότερα από τα υπόλοιπα φυσικά βρέθηκαν καρκινογόνα ενώ για τα υπόλοιπα υπήρχαν επιφυλάξεις.

Ινδιάνος αρχηγός Τσιφ Σιάλτ:

Όταν ο ινδιάνος αρχηγός παρέδιδε την προγονή γη του στην κυβέρνηση της Αμερικής είπε: «Μάθετε στα παιδιά σας, ότι η Γη είναι η μητέρα μας. Ότι συμβαίνει στη Γη, συμβαίνει και στους γιούς της Γης»

«Δεν μπορούμε να είμαστε υγιείς ζώντας σε έναν άρρωστο πλανήτη»

• Nα  περιμένουμε να κάνουν κάτι, οι μεγάλες βιομηχανίες, οι κυβερνήσεις, οι επιστήμονες κλπ;
• Εν τω μεταξύ, μπορεί ο καθένας μας, να  κάνει τις δικές του επιλογές

Μια ιστορία βιωσιμότητας

Γ. Σεφέρης: «Οι σύντροφοι στον Άδη»

• Ο θνητός αψηφά την προειδοποίηση και ο θεός τον τιμωρεί
• Οι ιερές αγελάδες του Ήλιου συμβολίζουν οτιδήποτε ξεφεύγει από τα όρια του ανθρώπινου μέτρου και της δικαιοδοσίας των ανθρώπων απέναντι στο περιβάλλον
• Και όμως οι σύντροφοι του Οδυσσέα είχαν ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ

«Αφού μας μέναν παξιμάδια

τι κακοκεφαλιά

να φάμε στην ακρογιαλιά

του Ήλιου τ’ αργά γελάδια..»

Βόες Ἡλίου

Έτσι με το να καταστρέψουν τις ιερές αγελάδες του Ήλιου υπερέβησαν τα όρια και ήλθε η καταστροφή τους

• Οι ιερές αγελάδες είναι ο ορίζοντας που δεν επιτρέπεται να διαβούν οι άνθρωποι, αλλιώς θα καταστραφούν. Στην πραγματικότητα θα αυτοκαταστραφούν είτε με τη έννοια της άφρονος πράξης που στρέφεται εναντίον του εαυτού τους, είτε με την έννοια της αντιπαλότητας ενάντια στη δική τους θεϊκή ουσία (δηλαδή στρεφόμενοι κατά του θεού, ουσιαστικά στρέφονται κατά των ιδίων).

«Πεινούσαμε στης γης την πλάτη

σα φάγαμε καλά

πέσαμε εδώ στα χαμηλά

Ανίδεοι και χορτάτοι»