Η ζωή μου με έναν έφηβο
Γράφει η Ασπασία Γεωργιλή

«Ζούμε καθημερινά ένα μαρτύριο, δεν αναγνωρίζω πια το παιδί μου», ήταν η εκμυστήρευση μιας πραγματικά απεγνωσμένης μητέρας, με μια κόρη  στο στάδιο της πρώιμης εφηβείας!

Και για να τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, η εφηβεία (αρχ: επί + ήβη)  δεν είναι τίποτα άλλο από το μεταβατικό εκείνο στάδιο της παιδικής ηλικίας και της ενηλικίωσης του ατόμου. Είναι ένα από τα σημαντικότερα στάδια εξέλιξης του κάθε ανθρώπου  που όμως διαφέρει από άτομο σε άτομο,  και καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την μετέπειτα ενήλικη ζωή του. Το στάδιο αυτό της εφηβείας μπορεί να ξεκινήσει σε κάποιες περιπτώσεις από τα 9 και να φτάσει έως και τα 22 έτη του ατόμου, ενώ η όψιμη και κρίσιμη εφηβεία παρατηρείται από τα 11 έως τα 18 χρόνια.

Όπως οποιαδήποτε μεγάλη αλλαγή στη ζωή κάποιου ανθρώπου,  επιφέρει ψυχική αναστάτωση και αποπροσανατολισμό,  έτσι ακριβώς μπορεί να συμβεί και στην ενδιάμεση  φάση παιδικής κι ενήλικης ζωής, καθώς υπάρχει άμεση κι οριστική αλλαγή τόσο σωματική όσο και ψυχική.  Αυτή η αποδιοργάνωση που υφίσταται το σώμα κι ο  ψυχισμός, προκαλεί επιμέρους δυσκολίες που επηρεάζει την καθημερινότητα του εφήβου και των άλλων ανθρώπων που το περιβάλλουν. Έτσι συχνά οι σχέσεις γονέων κι εφήβων κλονίζονται για τα καλά.

Το παιδί αρχίζει και νιώθει ότι χάνει κομμάτια από την παιδικότητά του, προσπαθεί να απαγκιστρωθεί από αυτή τη γνώριμη παιδική φάση, καθώς «κάτι» το σπρώχνει σε άλλα μονοπάτια, περίεργα και πρωτόγνωρα. Εκεί αυτομάτως νιώθει μοναξιά, φόβο κι ανασφάλεια. Τα πάντα στο σώμα του αλλάζουν, η φωνή, το στήθος το πρόσωπο, οι γονείς φαντάζουν πια ξένοι, εχθροί και  ανίκανοι να καταλάβουν πως νιώθει, έτσι απομονώνεται περισσότερο. Στην προσπάθεια αναζήτησης  της νέας του ταυτότητας, μετρά τα όρια και τις δυνατότητές του, καθιστώντας το έφηβο άτομο  αρκετά ριψοκίνδυνο και απρόβλεπτο. Το άγχος που προκαλείται από τις εσωτερικές συγκρούσεις, κάνει τον έφηβο εριστικό, απόμακρο, ειρωνικό και με έντονη αποστροφή σε κάθε μορφής εξουσίας. Προσπαθεί να αυτονομηθεί ενώ ταυτόχρονα φοβάται κι έτσι καταλήγει να νιώθει αδύναμο, οργίζεται με τον εαυτό του και  χάνει κομμάτι από την αυτοπεποίθηση του. Στη δύσκολη αυτή φάση αναζητά τρόπους διαφυγής, ανακούφισης και επιλέγει τη συντροφιά των συνομήλικων του και κυρίως  άτομα του ιδίου φύλου. Προσπαθεί με κάθε τρόπο να τραβήξει την προσοχή των γύρω του ενώ ταυτόχρονα αντιδρά έντονα. Η ευσυγκινησία που νιώθει το κάνει να ντρέπεται για τον εαυτό του καθώς δε το καταλαβαίνει και δεν το αγαπά.

Όλα τα παραπάνω είναι πολύ φυσικό να οδηγούν σε ρήξη των σχέσεων του με τους γονείς που από τη δική τους πλευρά καλούνται να προσαρμοστούν στη νέα φάση του παιδιού τους. Ο ρόλος τους είναι καθοριστικός στη περάτωση της νέας του ζωής αλλά και αρκετά δύσκολος.

Θα ήταν σημαντικό να πλησιάσουν διακριτικά το έφηβο παιδί, να χτίσουν μια άλλη επικοινωνία προσαρμοσμένη στην ιδιαιτερότητα  της εφηβείας, να αφουγκραστούν τα μηνύματα της οργής του νέου, να μοιραστούν τις δικές τους εμπειρίες εκείνης της φάσης, να αποδεχθούν τις ανάγκες και τα συναισθήματα των παιδιών τους και να αποτελέσουν έμπνευση με τη δική τους στάση ζωής. Μια ουσιαστική  στήριξη και ειλικρινή στάση απέναντι τους θα ήταν αρκετά αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της εχθρικής συμπεριφοράς του εφήβου, όπως επίσης μια εμπεριστατωμένη συζήτηση για την αποφυγή των κινδύνων αλλά και την αξία της αγάπης και φροντίδας της ζωής του.

Είναι κατανοητό ότι όλα τα παραπάνω επιφέρουν έντονο άγχος στους γονείς κι το αίσθημα ανικανότητας. Εδώ όμως είναι πολύ σημαντική η απενοχοποίηση κι αποδοχή των δικών τους αδυναμιών. Όσοι από τους γονείς νιώθουν ότι δεν τα καταφέρνουν είναι σημαντική η συμβολή κάποιου επαγγελματία ψυχικής υγείας.

Τέλος να επισημάνουμε ότι κάθε εφηβεία και κάθε σχέση μεταξύ εφήβου με γονέα εξαρτάται από την ούτως η άλλως διαφορετικότητα των ατόμων, τις προγενέστερες εμπειρίες και βιώματα, το κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον, τις γενικότερες καταστάσεις που αντιμετωπίζουν και την παιδεία που λαμβάνει ο κάθε άνθρωπος. Έχει όμως ιδιαίτερο ενδιαφέρον αυτό το στάδιο της ζωής μας (όπως άλλωστε και κάθε άλλο), καθώς μαθαίνουμε πολλά για τον εαυτό μας και τις σχέσεις μας με άλλους ανθρώπους και ζούμε όμορφες εμπειρίες, έτσι  δεν έχουμε παρά να το δεχθούμε με χαρά!