Εφηβική αυτοκτονικότητα
Γράφει η Ασπασία Γεωργιλή

Με αφορμή το δυσάρεστο γεγονός αυτοκτονίας μιας 15χρονης στο Παλαιό Φάληρο Αττικής, θα ήταν σημαντικό να αναφερθούμε στη νεανική αυτοκτονικότητα και  συγκεκριμένα, να πούμε ότι τα ποσοστά αυτοκτονίας σε νεαρά άτομα έχουν αυξηθεί αρκετά τα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια, όπου και σύμφωνα με στατιστικές, η αυτοκτονία αποτελεί πλέον μια από τις βασικές αιτίες θανάτου στην εφηβεία (που αφορά όλα τα στάδια αυτής της ηλικίας), στις ΗΠΑ κι άλλες δυτικές χώρες.

Τα παραπάνω στοιχεία, φυσιολογικά,  γεννούν αγωνία και έντονο προβληματισμό τόσο στους γονείς, όσο και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.

Μια αυτοκτονική συμπεριφορά μπορεί να περιλαμβάνει: αυτοκτονικό ιδεασμό, δηλαδή έντονες σκέψεις αυτοκτονίας ως λύση και ανακούφιση των προβλημάτων, όπου σε αυτό το στάδιο το άτομο  «φλερτάρει» θα λέγαμε με την σκέψη του θανάτου και εξετάζει αυτή του τη σκέψη,  που μπορεί να προβεί ή και όχι σε απόπειρα αυτοκτονίας, όπου εδώ το άτομο πλέον καταλήγει σε πράξη  των παραπάνω σκέψεων και βέβαια αυτοκτονία, όπου προκαλείται τελικά από το ίδιο το άτομο ο θάνατος.

Τις περισσότερες φορές χάνεται πολύτιμος χρόνος από τους οικείους του αυτόχειρα, γιατί η αυτοκτονική συμπεριφορά που περιγράφηκε δεν είναι πάντα ευδιάκριτη στους άλλους. Συνήθως τα άτομα που εμμονικά σκέφτονται το θάνατο τους δεν δίνουν ξεκάθαρα σημάδια μέχρι να δράσουν. Γι αυτό ακούμε συχνά μαρτυρίες οικείων ανθρώπων να λένε ότι όλα φαίνονταν να είναι καλά. Υπάρχουν όμως και άνθρωποι που θέλουν να προειδοποιήσουν το περιβάλλον τους γι αυτή τους την σκέψη ή πράξη. Με όλα αυτά καταλαβαίνουμε ότι σε κάθε περίπτωση τα άτομα αυτά ζητούν και χρίζουν χέρι βοηθείας. Κάθε πιθανή αυτοκτονική δήλωση θα πρέπει να εκτιμάται σοβαρά!

Οι παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν ένα νέο άτομο σε αυτά τα μονοπάτια είναι πολλοί  ή ακόμα και  είναι ένας συνδυασμός αυτών. Η λίστα των βασικών παραγόντων λοιπόν περιλαμβάνει: έντονα ενδοοικογενειακά προβλήματα όπως συστηματική παραμέληση, έλλειψη ορίων, κακοποίηση, απώλεια-πένθος, ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, ψυχική πίεση, άγχος, κατάθλιψη, σκέψη πιθανής ομοφυλοφιλίας, κοινωνικά- ενδοσχολικά προβλήματα όπως χρήση ουσιών, νεανική παραβατικότητα- προβλήματα με το νόμο, απόρριψη συνομηλίκων, κακές διαπροσωπικές σχέσεις, απομόνωση, στιγματισμός, κακή σχολική επίδοση, ενοχή για μια «κακή» πράξη ή συμπεριφορά, σχολικός εκφοβισμός και βέβαια κληρονομικότητα, μιμητισμός κι άλλες ψυχικές διαταραχές που μπορεί να υποβόσκουν.

Ένα μη υποστηρικτικό, αυταρχικό και επικριτικό περιβάλλον δύναται να καλλιεργήσει το έδαφος για μια αυτοκτονική συμπεριφορά. Όμως ας μη ξεχνάμε ότι η εφηβεία είναι μια περίοδος στη ζωή του ατόμου, που έρχεται αντιμέτωπο με πλήθος αλλαγών εσωτερικών και εξωτερικών και με το αίσθημα άκρως διογκωμένο. Στην προσπάθεια αυτονόμησης το νεαρό άτομο εχθρεύεται και αποφεύγει τους ενήλικες, απομονώνεται. Οι έφηβοι δυσκολεύονται να αντιληφθούν τι τους συμβαίνει και αναπτύσσουν εσωστρέφεια, με αποτέλεσμα οι γονείς να μην μπορούν να προσεγγίσουν εύκολα τα παιδιά.

Από την άλλη αυτά τα παιδιά νιώθουν απόγνωση, μόνα και ανίκανα να ελέγξουν τις προσωπικές τους δυσκολίες και εσωτερικές συγκρούσεις.  Θα πρέπει να δίνεται αμέριστη προσοχή όταν κάποιες από τις παραπάνω συμπεριφορές, επαναλαμβάνονται ή είναι πιο έντονες από άλλες φορές και κυρίως όταν υπάρχουν προειδοποιητικά σημεία, όπως αναφορά στο θάνατο, στην απειλή θανάτου, ακόμα και αυτοκαταστροφικές ενέργειες, όπως είναι ο αυτοτραυματισμός δηλαδή χαράκωμα, καψίματα στο σώμα,  η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή άλλων ουσιών και γενικά μια  ριψοκίνδυνη συμπεριφορά.

Πολλές φορές τα όρια μιας φυσιολογικής αντίδρασης, λόγω της ιδιαίτερης εφηβικής φύσης και μιας επερχόμενης αυτοκτονίας είναι δυσδιάκριτα. Γι αυτό συνιστάται μια ισορροπημένη και υγιή επικοινωνία με το νέο, από την παιδική ακόμα ηλικία του, που θα στηρίζεται στην αποδοχή και το σεβασμό της καθολικής του προσωπικότητας, μια εκδηλωτική και ανιδιοτελή αγάπη και βέβαια,  η ανάπτυξη ενός ασφαλούς περιβάλλοντος όπου θα προστατεύεται με συγκεκριμένα και λογικά όρια.